Mario Vargas Ljosa dobitnik Nobelove nagrade za književnost

Ljosa (74) je nagrađen za „kartografiju struktura moći i oštre slike individualnog otpora, revolta i poraza“, navodi se u obrazloženju akademije.

Ljosa je izjavio da Nobelova nagrada za književnost koja mu je danas dodeljena predstavlja „priznanje latinoameričkoj književnosti i literaturi na španskom jeziku“.

– Nisam ni mislio da sam među kandidatima – kazao je 74-godišnji pisac u izjavi kolumbijskom radiju RCN iz Njujorka, gde se trenutno nalazi.

– Mislim da je to priznanje latinoameričkoj književnosti i književnosti na španskom jeziku, i to sve treba da nas raduje – dodao je.

Pisac je napisao više od 30 romana, dramskih komada i eseja. Među njegovim najpoznatijim romanima su „Zelena kuća“ i „Razgovor u katedrali“.

Ovogodišnji dobitnik Nobelove nagrade za književnost Mario Vargas Ljosa nametnuo se vremenom kao jedno od najvećih imena svetske književnosti i autor knjiga istorijske inspiracija sa inovativnom narativnom formom.

Dobitnik nagrade Servantes, najznačajnijeg priznanja za književnost na španskom jeziku, Ljosa je u karijeri napisao tridesetak knjiga – eseja, romana, novela, pozorišnih komada – prevedenih u celom svetu.

Bivši novinar i profesor, Ljosa je bio kandidat koalicije desnog centra na izborima za predsednika Perua 1990, kada ga je pobedio Alberto Fuhimori.

Mario Vargas Ljosa rođen je 28. marta 1936. u Arekipi. Podigli su ga majka i deda i baka, najpre u bolivijskom mestu Kokabamba, a potom u Peruu. Posle studija na Vojnoj akademiji Leonsio Prado u Limi, diplomirao je književnost. Dobio je stipendiju, nastavio studije i doktorirao u Madridu.

Potom se nastanio u Parizu gde se, oženjen svojom 15 godina starijom tetkom Hulijom Urkidi, bavio različitim profesijama – prevodilac, profesor španskog jezika, novinar u agenciji Frans pres.

Godine 1959. objavio je prvu zbirku priča „Sefovi“. Ipak, slavu stiče romanom „Grad i psi“ 1963. Tri godine kasnije, u knjižare stiže njegov roman „Zelena kuća“.

Privučen kubanskom revolucijom i Fidelom Kastrom, dolazi u Havanu, iz koje u Evropu odlazi sa novom suprugom Patrisijom. Godine 1971. javno raskida sa kubanskom revolucijom i pokretima ekstremne levice, postajući glasni kritičar Fidela Kastra.

U međuvremenu, njegov književni ugled raste objavljivanjem dokumentarnog romana „Razgovor u katedrali“. Slede uspesi – satira vojnog fanatizma „Pantaleon i posetiteljke“ (1973), „Tetka Hulija i piskaralo“ (1977), inspirisan prvim brakom, „Rat za smak sveta“ (1982) o brazilskoj politici, „Ko je ubio Palomina Molera?“ o političkom nasilju u Peruu, autobiografska knjiga „Riba u vodi“ (1993).

Tu su i romani „Povest o Majti“, „Pripovedač“, „Pohvala pomajci“, „Lituma u Andima“, „Jarčeva fešta“ i „Raj na drugom ćošku“.

Među njegovim najuspešnijim dramskim delima su „Gospođica iz Takne“, „Kati i nilski konj“, „La Cunga“ i „Ludak sa balkona“.

Blisko prijateljstvo vezivalo ga je godinama za kolumbijskog pisca Gabrijela Garsiju Markesa, koji je bio blizak Kastru, ali je ono naglo okončano incidentom o kojem nijedan od pisaca nije želeo da govori. Garsija Markes je, pored Ljose, jedini južnoamerički dobitnik Nobelove nagrade za književnost. Garsija Markes ju je dobio 1982.

Ljosa, koji je 1993. dobio špansko državljanstvo, dobitnik je nagrada Princ od Asturije i PEN/Nabokov.

„Sve do danas ne prestaju moje zanimanje, radoznalost i strasna ljubav prema tom složenom, tragičnom, neobičnom svetu ogromne stvaralačke nadarenosti, neopisivih stradanja i patnji, u kome se najdivniji oblici kulture mešaju sa najgroznijim varvarstvom“, opisao je jednom prilikom Ljosa svoje stvaralaštvo.

Njegova nova knjiga „El sueno del celta“, posvećena britanskom diplomati Rodžeru Kejsmentu, kritičaru zločina Leopolda Drugog u Kongu, biće objavljena početkom novembra na španskom jeziku.