Mitovi i legende o ton filmu: Pre tačno 95 godina pokretne slike su propričale

Svi se naravno sećamo jedne od scena iz kultnog Šijanovog dela „Maratonci trče počasni krug“ i trenutka kad Đenka donese ton filmove u svoj bioskop. Neki, kao Mirko Topalović, su bili izbezumljeni od sreće zbog noviteta koji će promeniti ne samo tok filma već i cele umetnosti, a neki su kao njegova lepša polovina reagovali sa čuvenom psovkom „Se**m vam se u ton film“, jer i tad kao i sad, mnogi su se plašili novotarija i odbijali da ih prime u svoj žiovt iako su one neminovnost.

Prvi ton film, „Džez pevač“ je imao premijeru 6. oktobra 1927. godine u Los Anđelesu. Iako je ostao upamćen u istoriji kao prvi takav film, on je samo delimično ozvučen jer je dosta scena u filmu bilo i dalje odrađeno u starom maniru i sa ispisanim titlovima. Međutim, pored muzičkih numera koje su bile inkorporirane tonski u film, prvi put smo čuli i izgovorene reči na filmu koje je rekao popularni glumac i pevač tog vremena Al Džolson – „Čekajte, čekajte, još niste čuli sve“.

U filmu, Džolson glumi naslovnog pevača koji se sukobljava sa svojom porodicom koja smatra da svoj muzički talenat treba da posveti pevanju u Sinagogi, dok je njega ipak vukla moderna džez muzika. Film je predstavljao prelomnu tačku u istoriji kinematografije, jer je njime započela era zvučnih filmova (iliti „talkies“ kako su ih zvali u Holivudu), što je izazvalo značajne promene u načinu razmišljanja filmskih gledalaca i njihovoj percepciji filma, što je samim tim u potpunosti promenilo i sam medij. Film je dobio mnoge nagrade ali nije čak ni bio nominovan za Oskara, jer je Akademija smatrala da nije pošteno da zvučni film bude u konkurenciji sa nemim filmovima.

Puno je mitova o tom periodu koje su mnogi istoričari filma i umetnosti razbijali u prethodnim godinama. Jedan od njih je da su glumci iz nemih filmova propali sa novom tehnologijom jer smo mogli da po prvi put čujemo njihove glasove, koji svakako nisu bili ni filmski ni estetski privlačni. Mitu je dosta pomogao i film „Singin’ in the Rain“ koji se i bavi periodom prelaska sa nemog na ton film, a u kom upravo imamo i šalu na račun lepe glumice koji ima piskav i visok glas koji se publici neće svideti.

Prvo, ovo je ipak bila samo dobra fora, istina je da su takvi slučaju bili krajnje minimalni, odnosno postojali su malo drugačiji razlozi što su glumci nestajali sa pojavom zvuka u filmu. Naime, mnogi od njih su bili Evropljani, sa ili nikakvim poznavanjem engleskog ili jakim mađarskim ili skandinavskim akcentma i kao takvi, nisu baš mogli da glume ljude iz Teksasa ili Bruklina. Sa ton filmovima ti glumci su se većinom vraćali kući majci u Evropu.

Drugo, prosečan glumački poslovni vek nije bio duži od desetek, dvadesetak godina, nakon koga bi krenula zaslužena glumačka penzija. Mnogi poznati glumci nemog filma su već bili na kraju svoje karijere i nije da se nisu snašli sa pojavom tona na filmu, samo prosto niko nije pisao tada uloge za ljude u četrdesetim i pedesetim godinama.

I treće, sama tehnika je bila drugačija za snimanje ovakvih filmova. Nisu samo dodali mikrofone na filmskom setu. Sa tehnikom, drugačiji je bio i koncept snimanje i ponašanja, samim tim su bili potrebniji drugačiji glumci, mahom novi koji bi se snalazili drugačije u novim ulogama u filmu ali i oko njega. To je ono što stariji nisu baš najbolje razumeli, zato sa ton filmom pojavljuje se i ceo niz novih zvezda koje zamenjuju one odlazeće.

Ipak postoje oni koji su preževeli tranziciju i postali još veće zvezde sa ton filmovima. Pored mnogih onih koji su ipak ostali upamćeni samo ljudima koji se bave istorijom filma i tim periodom poput Vilijama Pouvela i Mirne Loj ili Vilijama Bojda, treba svakako pomenuti Borisa Karlofa koji je bio veliki dramski glumac nemog filma da bi sa ton filmovima postao velika svetska zvezda u filmovima o Frankenštaju. Stanlio i Olio su počeli kao zabavljači u nemim filmovima, a verovatno i najveća zvezda prve četvrtine 20. veka, Marlena Ditrih je snimala u Nemačkoj neme filmova, da bi postala diva u Holivudu.

Ipak, postoji zvezda nemih filmova koja je čak imala visoki i piskutavi glas i preživela je tranziciju i novu tehnologiju, i postala još veća kad je stigao zvuk na film – Miki Maus.