Modernizam pre klasicizma: Slučaj Živko Nikolić

Crnogorski reditelj Živko Nikolić (1947-2001) ostavio je neizbrisiv trag u jugoslovenskoj kinematografiji, sa nekoliko desetina kratkometražnih dokumentarno-igranih filmova, sedam dugometražnih igranih i dve televizijske serije.

Za života nedovoljno cenjen, čak i omrznut, njegovi prvi filmovi Beštije i Jovana Lukina stekli su status kultnih u malim krugovima koji su filmsku umetnost pratili na drugačiji, nedogmatski način, a proslavio se filmovima Čudo neviđeno i Lepota poroka. Doktorska disertacija Strahinje Savića, odbranjena na FDU 2021, Narativni univerzum Živka Nikolića, objavljena kao knjiga 2023. godine, pripada domenu studija filma i medija.

Postavljajući bogat opus velikog reditelja kao značenjsku semiosferu, po uzoru na teorije Jurija Lotmana, rad istražuje binarizme dubinske strukture i njihovu rotaciju kroz proces karnevalizacije. U okviru takvog modela, lociraju se i pitanja nacionalnog, rodnog i drugih identiteta, što sve može poslužiti i kao princip analize drugih, nedovoljno istraženih autora. Uz obilje primera rediteljskih postupaka iz filmova, Strahinja Savić i formalnom, belurovskom analizom, pokazuje i preispituje značenjske pripadnosti Nikolićevog dela klasicizmu kao i modernizmu, uz pitanje – da li je Nikolić (a)tipičan modernista jugoslovenskog filma? Da li je on jedini jugoslovenski reditelj koji ne samo da pokriva dva potpuno suprotna stila, već ih i rotira, započinjući svoju karijeru modernističkim filmovima?

Strahinja Savić (Beograd, 1991) je diplomirao filmsku i televizijsku režiju (2014) na FDU.

Odbranio je 2021. doktorsku disertaciju Narativni univerzum Živka Nikolića: identitet- reprezentacija-karnevalizacija, dobitnik nagrade „Dr Dušan Stojanović“ za najbolji rad iz oblasti teorije filma. Režirao je kratkometražne filmove, televizijske i muzičke spotove, televizijske serije, dokumentarne filmove, za koje je osvojio brojne nagrade: Tango u tri lika i tri prostora (2012: XXVI Filmski festival u Herceg Novom – nagrada Živko Nikolić za najbolji kratki film; Dukafest – najbolja režija), Rujka (2013: Dukafest – najbolji film; SEEFEST Los Anđeles – najbolji film; 61. Beogradski festival kratkometražnog i dokumentarnog filma – nagrada Jovan Aćin) i Devet dana (2014: SEEFEST Los Anđeles– najbolji kratki film; XXIX Filmski Festival u Herceg Novom – nagrada Živko Nikolić za najbolji kratki film).

Objavio je naučne radove u časopisima i zbornicima (Postsećanje i kragujevački oktobar 1941, zbornik FDU, 2018; Populism and medievalization of memory, u okviru zbornika Situating populist politics: arts & media nexus, FDU i Clio, 2019; Prozni i filmski ođeci 1968, ko-autorstvo sa prof. dr Nevenom Daković, zbornik Umetnost Živojina Pavlovića: priče, svetovi, mediji, IKUM i FDU, 2022). Radio je i kao filmski kritičar u emisiji Kulturni centar na Radio-televiziji Srbije.

Predavanje će se održati u Domu kulture „Studentski grad“ u utorak 16. april, u Maloj sali u 19 časova.