Reditelj Nikita Milivojević komad rađen po romanu Petera Esterhazija „Mala mađarska pornografija“, u izvođenju Novosadskog pozorišta, postavio je u okviru scene na kojoj su se našli i gledaoci.
Iako je komad na mađarskom jeziku za publiku na šabačkom festivalu Pozorišno proleće, uz pomoć titla, nije bilo prepreke da uđu u srž priče: saznanje glavnog junaka, Naratora (Zoltan Širmer) da mu je otac bio agent tajne službe posle sloma revolucije 1956. godine.
U uvodnom delu Narator veliča svoga oca, grofa iz prebogate familije Esterhazijevih koji traju osam vekova, i koji u njegovom romanu predstavlja oličenje čestitosti, plemenitosti i otpora komunističkim vlastima. Međutim, iz arhiva saznaje da je Otac (Aron Balaž) sarađivao sa tajnom službom, počev od marta 1957. godine, a jedan od upečatljivih događaja je pobeda Mađarske nad Belgijom u fudbalu 3:1. Tadašnju sreću i navijanje sa ocem sagledava iz sasvim drugog ugla – da su ulaznice dobijene kao doušnička nagrada. Za Naratora ruši se čitav sistem vrednosti, i u brojnim je dilemama kako to opravdati. Na jednom mestu priznaje: „Užasno je teško lagati ako ne znaš istinu.“
Na Okrugom stolu kritike Zoltan Širmer ukazao je da tokom predstave više traži opravdanje za junaka koga tumači nego za ulogu oca, koga junak obožava sve do kobnog saznanja o njegovoj dvostrukoj ulozi, i to znatno kasnije, tek 1999. godine. I u samoj knjizi koju je junak napisao o svome ocu sve mora da ponovo preradi, i sve dobija sasvim druge obrise. Za razliku od otvaranja dosijea u Srbiji, gde se tome daleko blaže pristupilo, čak i sa nekim komediografskim prizvukom, u Mađarskoj je to značilo znatno oštriju osudu za sve koji su sarađivali sa režimom Janoša Kadara.
Pozorišno proleće ulazi u završnicu, Šabačko pozorište izvelo je „Rubište“ u režiji Kokana Mladenovića, večeras nastupa Narodno pozorište iz Beograda i Bitef teatar sa „Carstvom nebeskim“ u režiji Jerneja Lorencija, a zvanični takmičarski program završava se u nedelju predstavom Narodnog pozorišta „Carstvo mraka“ u režiji Igora Vuka Torbice.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
