Izložba u Kulturnom centru Beograda pod nazivom „La divina proportione“ sastoji se od jednog crteža i sedam slika velikog formata, od kojih se na svakoj vidi prizor podužne linije morskog horizonta. Pored Sredozemnog, Severnog, Mramornog, Crvenog, Crnog i Mrtvog, među prizore uvrštava se i Sargaško more, specifično po tome što ne poseduje kopnene obale, a omeđeno je tek morskim strujama.
Upravo po Sargaškom moru naslovljen je jedan od tekstova u katalogu koji je napisala Simona Čupić, ističući da se toponim u slučaju slika Marije Dragojlović ne vizualizuje na osnovu ličnog iskustva umetnice, već u sklopu imaginarnog atlasa odnosa morskih voda i atmosfere neba iznad pojedinačnih mora.
Kao tačka zbrajanja svih sedam pomenutih prizora horizonta izdvaja se upravo osmi element na izložbi, u vidu crteža Fibonačijevog zlatnog preseka izvedenog u zlatu, koji ujedno funkcioniše kao ključ za sagledavanje čitave izložbe, sugerisan već i njenim nazivom.
Zlatni presek (Sectio aurea) je kompozicijski zakon po kojem se manji deo odnosi prema većem kao veći deo prema ukupnom (u odnosu 1:1.618.). Grčki matematičar Euklid prvi je ovaj odnos izrazio, oko 300. godine stare ere, kada je zabeležio i prvu definiciju preseka u svojoj knjizi “Elementi”.
U vekovima nakon Euklida logika zlatnog preseka široko je primenjivana u arhitekturi i umetnosti, tako da je 1509. godine objavljena knjiga fra Luke Pačolija “De divina proportione” u kojoj je predstavljena teorija geometrijskih proporcija i gde je pokazana primena zlatnog preseka kao okosnice sakralnog sklada proporcija.
Američka pesnikinja Edna Sent Vinsent Milej zapisala je stih: “Samo je Euklid sagledao nagu lepotu” (Euclid alone has looked on Beauty bare) pozivajući se na stanovište da lepota nije kvalitativno svojstvo materije već proizilazi iz odnosa proporcija i matematički pretpostavljenih konstanti.
Utoliko Edna svojim stihom aludira na nagost lepote kao na neopredmećenost, i na lepotu kao na lepu formu nezavisno od sadržaja i mogućih konotacija.
Priroda nagosti lepote po sebi, iskaziva jedino formalnim jezikom matematike, uzmiče pred svakim nastojanjem da se deskriptivno artikuliše. Takva nastojanja veoma često ishode pokušajima da se odredi “šta ona nije” pre nego što se iznova pribegne zaodevanju u predloženu formu i posezanju za opisom putem primera i poređenja.
U brojnim tekstovima o radovima Marije Dragojlović neretko se nailazi na isključujuća određenja u pokušaju da se do tančina okarakteriše njen senzibilitet.
Tako je njene radove Mileta Prodanović u tekstu monografije opisao kao “usamljene, jasno izdvojene iz šuma okoline”, kao vizuelne iskaze u kojima “nema okolišanja, nema naknadnog objašnjavanja, nema raspričanosti”.
Formalna analiza Marijinog slikarstva, od strane Jasmine Čubrilo, izdvaja stapanje planova i plošnost mora (kao izostanak dubine i širine), ističući da ono nije ekspresivno, niti minuciozno.
Time je rečeno da ono nije pokušaj da se prenese to što se vidi na fotografijama, već je u pravom smislu slika, kao slikarska predstava motiva mora.
Iskustvo slikanja mora Marije Dragojlović stoga je imaginativna vizuelizacija određenog motiva, pre nego puko prevođenje konkretnog prizora.
Linija horizonta po svojoj suštini je optički fenomen, budući da ne postoji mesto na kome nebo istinski dodiruje more.
Na ovim slikama ova linija je idealna tačka posmatranja sa koje horizont odgovara proporciji zlatnog preseka.
U potpunosti podređena subjektivnoj perspektivi, mora Marije Dragojlović daju se sagledati u svojoj uzvišenoj dimenziji, rasterećena temporalnih i drugih konotacija.
U posmatračevom pogledu prisutan je samo sklad vode, neba i svetlosti.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
