Foto: Z. S. M.
Koji se manastir nalazi u selu Jarušice koje se u dokumentima pominje prvi put kad i Kragujevac, ko su bili vojnici i oficiri zarobljeni u Prvom svetskom ratu u nemačkim logorima Braunau i Keningbrik, kada je u Srbiji podignuta prva voina bolnica, kakva je kulturna politika posle Drugog svetskog rata a kakve političke prilike u Lapovu pre njega?
Odgovore na ova i mnoga druga pitanja možete pronaći u 13. broju časopisa „Šumadijski anali” koji je promovisan danas u Istorijskom arhivu Šumadije u Kragujevcu.
„Šumadijske anale”, časopis za istoriografiju, arhivistiku i humanističke nauke pokrenuo je Istorijski arhiv Šumadije u Kragujevcu 2004. godine a njegov urednik je istoričar Predrag ilić, arhivski savetnik.
Ilić je podsetio da je za prethodnih 19 godina (novi broj je posvećen 2023. godini) do sada objavljeno 13 brojeva „Anala” i pet vanrednih izdanja zbornika radova sa naučnih skupova (u periodu od 2006. do 2018. godine).
U novom, 13. broju „Šumadijskih anala” članci su podeljeni na tri oblasti: istoriografiju (10), istoriju umetnosti (2)i deo iz rada ustanove – Istorijskog arhiva Šumadije. Na žalost tu je i jedan In memoriam – istoričaru Boriši Radovanoviću, njihovom kolegi iz Arhiva.
– Radovi i u ovom broju „Anala” su vrlo raznovrsni. Naš časopis je koncipiran tako da mi radove „ne naručujemo” na neku zadatu temu, već teme predlažu sami autori, istakao je urednik Predrag Ilić.
Prilozi za biografije poznatih i nepoznatih Kragujevčana
A, tematika u istorijskom delu „Šumadijskih anala” zahvata period od prve polovine 14. do sredine 20. veka
Odeljak Istoriografija „otvara” rad Jelene Mikićević „Crkva Bogorodice Odigitrije u selu Mušutište kod Prizrena”. Sem ovog rada o prvoj u nizu vlasteoskih zadužbina (pre toga su ih podizali isključivo vladari i crkveni velikodostojnici) velikog kaznaca Jovana Dragoslava (rizničara) kralja Milutina Jelena Mikićević je autorka i rada iz oblasti Istorija umetnosti – „Obnovljeno slikarstvo Pećke patrijaršije”.
Autor dva rada je i Živojin Andrejić iz Rače i to na temu sela Gledić u istoimenim planinama i dubrovačke vlastelincke porodice tog prezimena, kao i rada „Selo Jarušice u Lepenici i njegov manastir”.
I stari saradnik „Anala” Nebojša Đokić, čija su interesovanja istorija crkve i istorija naoružanja objavio je u ovom broju dva rada: „Prilog istoriji crkve Sv. Apostola Petra i Pavla u Grošnici” i „Laki transportni avion De Havilland DH104 Dove u naoružanju Jugoslovenskog ratnog vazduhoplovstva”.
Zorica Petrović, istoričarka iz Naronog muzeja u Aranđelovcu objavila je rad na temu zarobljenih vojnika i oficira iz kragujevačkog okruga u nemačkim logorima Braunau i Keningbrik (kao prilog proučavanju interniranih lica u Prvom svetskom ratu).
Bojana Milenović iz kragujevačkog Zavoda za zaštitu spomenika kulture pisala je o istorijatu i značaju vojne bolnice u Kragujevcu a stalni saradnik „Anala” Ninoslav Stanojlović, istoričar iz Jagodne kao priloge za biografiju jednog znamenitog Kragujevčanina napisao je rad od doktoru Milutinu Lj. Perišiću (1873 – 1915), pravniku, lekaru i rezervnom sanitetskom majoru, koji je lečeći obolele u skopskoj vojnoj bolnici preminuo od posledica trbušnog tifusa.
Mladi istoričar iz Batočine Marko Stanojević objavio je rad o političkim prilikama u Lapovu od 1920. do 1929. godine.
O Pozorištu lutaka koje je 1951/52. godine postojalo u sali čuvene kragujevačke Učiteljske škole, na inicijativu Saveza pionira Kragujevac, ali i kulturnoj politici u godinama posle Drugog svetskog rata, pisala je novinarka Ksenija S. Đerković, komunikolog. U svom radu ona se nije bavila samo radom ovog pozorišta već je obradila i istoriju lutkarstva u Kragujevcu i Srbiji, pa sve do prapočetaka ove delatnosti (u verskim obredima) u staroj Grčkoj, Indiji i Egiptu od 4. milenijuma do 4. veka pre nove ere.
Knez Mihailo i stvaralac i inspiracija umetnosti
Sanja Živković u odseljku za istoriju umetnosti napisala je rad o Knezu Mihailu kao pokrovitelju umetnosti ali i ličnosti koja je bila i sam stvaralac (autor pesama „Svetski putnik”, Molitva kneza srpskog Mihaila na brijegu morskom”, „Što se bore misli moje”… i inspiracija za brojna umetnička dela (J. J. Zmaj, Đura Jakšić, Laza Kostić, Slobodan Jovanović, Dušan Baranin, Svetlana Velmar-Janković, Vojislava Latković, Branislav Janković, Vlada Arsić…).
Već pominjana autorka Jelena Mikićević o odeljku – Iz rada ustanove pisala je o izložbenoj delatnosti Istorijskog arhiva Šumadije u Kragujevcu (sa osvrtom na period od 2012. do 2022. godine kada je ona intenzivirana), što je način da se rad ovakve ustanove približi i atraktivno predoči mnogo žiroj populaciji.
Sanja Živković, direktorka IAŠK, istakla je na promociji „Šumadijskih anala” da je ovaj časopis zahvaljujući DOI (Digital Object Identifier ) brojevima postao vidljiv široj populaciji i čitalačkoj publici u elektronskom a ne samo papirnom obliku, što je „značajno i za sama naučna istraživanja” ali i „velika pomoć i olakšica naučnim radnicima”.
Banaćanin predani istoričar Šumadije
U novom broju „Šumadijskih anala” prigodnim tekstom (In memoriam) odata je pošta
preminulom kolegi, istoričaru Boriši Radovanoviću (1950 – 2023).Profesor istorije i arhivski savetnik Boriša Radovanović (71) rođen je u banatskom Ravnom Topolovcu.
Čitav svoj radni vek proveo je u Istorijskom arhivu Šumadije u Kragujevcu i u jednom periodu bio je direktor ove ustanove.
Objavio je više knjiga, monografija, naučnih radova i istraživanja o Kragujevcu i Šumadiji, između ostalih: „Stari Kragujevac”, „Borač dragulj Šumadije”, „Istorijska i umetnička baština Vojnotehničkog zavoda u Kragujevcu”, „Kragujevac u Prvom srpskom ustanku”, „Kafane starog Kragujevca”, „Poslednja odbrana Srbije – Legenda o bataljonu 1.300 kaplara”, „Parlamentarna istorija Srbije u 19. veku”, „Istorija Kragujevca – od najstarijih vremena do 1944. godine”, „Ogledi iz arhivistike”…
Jedan je od osnivača naučnog časopisa „Šumadijski anali”.
Više vesti iz ovog grada čitajte na posebnom linku.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
