Umesto izveštaja sa sahrane: Oproštaj od Borisava Bore Đorđevića, vođe, tekstopisca i pevača grupe Riblja čorba

Ispratile su ga molitve desetak sveštenika Eparhije žičke, njegova najpoznatija i verovatno najbolja pesma “Pogledaj dom svoj, anđele”, spontano dopunjena još jednom – “Ravnodušan prema plaču”, povici: “Boro, majstore!” kojima je Riblja čorba ispaćana sa scene na koncertima takoreći od svog prvog nastupa krajem avgusta 1978. godine…

Želja Bore Đođevića da počiva u svom rodnom gradu iz nekog razloga na pojednim državnim TV kanalima sa nacionalnom frekvencijom pretvorila se u vest u kojoj se u subotu “Čačak oprostio” od ovog muzičara i pesnika, iako njegov odlazak sa ovog sveta 5. septembra u LJubljani nikog nije ostavio ravnodušnim na prostoru nekadašnje velike Jugoslavije.

Ispraćaj u Čačku okupio je, izvan porodičnog i rokerskog kruga, veliki broj javnih ličnosti – prijatelja i poštovalaca Bore Đorđevića koji teško da bi se u drugim okolnostima našli na istom mestu, niti bi svi bili po meri dežurnih “drugosrbijanskih” političkih “čistunaca”. U krajnoj liniji nije ni toliko bitno ko je sve u subotu bio u Čačku, fenomen umetnosti i popularnosti Bore Đorđevića nadilazi granice ličnog poznanstva i prijateljtva koji je suštinski definisala hrvatska spisateljica Vedrana Rudan u kolumni kojom se oprostila od Bore Čorbe.

“Bora je dio moje duše onako kako to nikad neće biti ljudi koje poznajem otkako sam se rodila. Treba li nekoga ‘poznavati’ da bi ti bio blizak onako kako je Bora bio meni i stotinama drugih koji ga također nisu ‘poznavali’?… Borine pjesme su za mene uvijek bile više od muzike. Utjeha, pomoć da pogledam istini u oči… Toplina, očaj, glas gubitnika koji hrapavim glasom meni gubitnici i očajnici priča moju priču je ono što mi nitko, najmanje njegova smrt, ne može oteti. Bora je moj brat, moj heroj, moj Pjesnik nad pjesnicima, moj štap dok bauljam kroz život u potrazi za čvrstim tlom”, poručila je Vedrana Rudan.

Ona nije jedina koja tako doživljava stvaralaštvo Bore Đorđevića, čija se posebnost naslućivala još u sastavu Suncokret iz kog je, preko Ranog mraza, njegov muzički put vodio do Riblje čorbe, sa kojom je konačno snimio kultnu “Lutku sa naslovne strane”. To je prvi singl Riblje čorbe, pojavo se 22. decembra 1978. i otmah je prodat u tiražu od 60 hiljada ploča, da bi ova pesma duže od 45 godina bila obavezni deo koncertog repetoara grupe bilo da ga otvara, zatvara ili se pod obavezno peva na “bis” na zahtev publike različitih generacija. Kao i svi drugi hitovi Riblje čorbe – ljubavni i angažovani – otporna je na vreme i uvek se peva horski. Na kraju, Riblja čorba je poznata po tome da uživo zvuči još bolje nego na studijskim snimcima.

Bez obzira na čačanske korene Bora Đorđević je u mnogome pre svega bio pesnik Beograda sa nepogrešivim osećajem za ritam i damare glavnog srpskog i nekad jugoslovenskog grada, često promeravane i kroz mitologiju danas nepostojećih kafanica i kafanskih bašti oko male Paliluske pijace između Tašmajdana i Jevremovca. Iskreno je pevao o životnim brodolomima, pravim i pogrešnim ljubavima i ženama, ali i društvenim defektima… “Ratovao je sam”, mada su njegovi stihovi u izvesnoj meri doprineli demontaži komunističkog sistema. Na njegovom primeru uči se kako se ostaje slobodan, svoj, bez dlake na jeziku, otvoren, iskren, neopterećen stereotipima, ali i kako se plače, trpe i zadaju životni udarci. NJegovim stihovima i glasu se veruje.

A to što je Bora Đorđević bio umentik sa političkim stavom, a jedno vreme i angažmanom, različito je tumačeno tokom oružanog raspada SFR Jugoslavije i političkih previranja u srpskoj tranziciji. Iako bi u svakoj pristojnoj državi obavezu na političku neutralnost morali da poštuju prvi ljudi države i Crkve, u Srbiji se ona često i to selektivno očekuje i od umetnika, uključujući i rok muzičare i pesnike. Sahrana Bore Đorđevića govori da on nije patio od političkih i drugih predrasuda, pa je prijatelje imao i u različitim društvenim i političkim krugovima, ali i da to za njegovu muzičku publiku nije od presudnog značaja.

Na kraju, kao što je na komemoraciji u Čačku rekao Miroslav Vicko Milatović, jedan od osnivača Riblje čorbe, možda ni nema potrebe za opraštanjem. „Dragi naš Boki, ako misliš da si otišao, varaš se. Ako misliš da si nas ostavio, takođe se varaš. Zauvek ćeš ostati duboko u našim srcima i nikada nećeš otići”, rekao je Milatović, a to važi i za poštovaoce muzike Riblje čorbe i Bore Đorđevića koji je konačno sreo svog anđela.

Saučešće pokreta „Otadžbina“

Porodici Bore Đorđevića saučešće juče je uputio Narodni pokret Srba sa Kosova i Metohije „Otadžbina“. “U više navrata posle 1999, u trenucima kada se lomio opstanak severnog dela Kosovske Mitrovice Bora Đorđević je sa svojim bendom najčešće besplatno dolazio u Kosovsku Mitrovicu da na ploči kod Tehničke škole drži koncert. Hrabrio je Srbe da ostanu na svom vekovnom ognjištu i da se bore za njega. Na tome smo mu neizmerno zahvalni. Želimo da mu kažemo da pozdravi sve kosovske junake i da im prenese da je stanje na KiM slično kao u ono vreme kada su oni živeli. Ono u čemu se razlikuje jeste da su oni tada imali podršku i svoje Crkve i svoje države. Današnji Srbi to nemaju. Srbi na KiM su prepušteni sami sebi. Izdaja je mnogo veća nego u njihovo vreme”, saopšteno je iz pokreta „Otadžbina“, dok monaštvo sa KiM i Srbi južno od reke Ibra Boru Đorđevića pamte i po koncertima Riblje čorbe u porti manastira Gračanica.