Povodom jednog od najznačajnijih političkih događaja u Evropi sa početka 18. veka, u Galeriji savremene umetnosti na Starom korzou, u toku je izložba povodom 300 godina od potpisivanja Požarevačkog mira pod nazivom „Predstave Požarevačkog mira na gravirama, kartama i medaljama – replike“.
Izložba traje još dve nedelje, a ulaz je slobodan.
Postavku je otvorila Marina Radosavljević, istoričar umetnosti, kustos Narodnog muzeja u Požarevcu. Otvaranju je prethodilo izvođenje muzičke numere ansambla „Novi zvučni talas“ u sastavu profesora Muzičke škole: Bojana Stevića, Aleksandre Gajić i Dragane Mladenović. Direktor Narodnog muzeja u Požarevcu dr Gordan Bojković je pozdravio goste, a zatim besedio o ovom događaju od izuzetnog značaja koji je ime grada pod Čačalicom, proširio širom tadašnjeg civilizovanog sveta.
– Mirovni pregovori trajali su od 5. juna do 21. jula 1718. godine. Požarevački mir je nastao posle niza sukoba i ratova od kojih je poslednji trajao od 1716. do 1718. godine. U evropskim okvirima smatra se jednim od najznačajnijih mirovnih sporazuma u istoriji Evrope, jer je tim mirovnim sporazumom otvoreno takozvano istočno pitanje. Drugačije rečeno, postalo je jasno da Turska više nije velika sila i da ne može odoleti ekonomski, vojno, finansijski, organizaciono evropskim državama, rekao je dr Gordan Bojković.
Moderatorka programa Višnja Ognjanović rekla je da postavka „Predstave Požarevačkog mira na gravirama, kartama i medaljama“ u vidu replika, kroz podsećanje ali i upoznavanje izloženih dela, ima za cilj da prezentuje i interpretira jedan deo bogatog vizuelnog materijala koji se odnosi na ratne uspehe i sklapanje mira.
– Jedan deo predstavljenih replika dela pripada zbirkama muzeja i biblioteka u Srbiji, uglavnom je publikovan i dostupan kroz stalne postavke ili internet prezentacije. Pomenimo Muzej grada Beograda koji čuva Album Požarevačkog mira Johana Konrada Vajsa, Narodnu biblioteku Srbije sa kartom Srbije iz 1718. godine a Narodni muzej u Požarevcu i medalje iskovane povodom potpisivanja mira… Sećanje na mirovnu konferenciju iz 1718. godine čuva i Narodni muzej Mađarske, muzej Albertina iz Beča, Vojni muzej u Augzburgu. Primerci gravira iz knjiga, dnevnika, izveštaja, dnevne štampe ali i pojedinačnih grafičkih listova iz inostranih biblioteka, arhiva i muzeja, nastalih tokom trajanja rata i održavanja mirovnih pregovora ili u nešto kasnijem vremenskom periodu a odnose se na ove događaje, bili su dostupni putem onlajn kataloga i digitalnih datoteka.
Marina Radosavljević, istoričar umetnosti i kustos Narodnog muzeja u Požarevcu kazala je da je U Habzburškoj monarhiji s kraja 17. i tokom 18. veka, bila vidljiva tendencija država da se na podanike aktivno utiče preko grafičke produkcije karata, različitih planova, veduta i prikaza bitaka, štampanih ilustrovanih izdanja ili komemorativnih medalja.
– Važnost ratova kao vojni i diplomatski uspesi neprestano su objavljivani i propagirani u javnosti upravo kroz vizuelne sadržaje i pisanu reč. Ove idejno-istorijske i ideološke postavke bile su deo je političkog komunikacionog sistema u čijem se središtu nalazi austrijsko-turski rat 1716-1718. i Požarevački mir, kao i sam monarh, car Karlo VI…Ideologija države Habzburga i Karla VI baštinila je ideju cara kao novog Konstantina. Ogledala se u verovanju u božju datost dinastije i njenu misiju da u znaku krsta vojuje protiv neprijatelja. Ratovi sa Turcima koji su trajali skoro dva veka, smatrani su krstaškim pohodima, a svaka pobeda propagirana je kao pobeda krsta. U toj tradiciji sagledavan je i Austrijsko-turski rat 1716 – 1718. godine, objasnila je Marina Radosavljević.
Austrija je povodom zaključenja Požarevačkog mira 1718. godine iskovala 21 medalju prema Hugu Vajfertu, numizmatičaru, koje su svojim reljefnim prikazom umetničko svedočanstvo toga vremena. Na medaljama su predstavljene reljefne predstave koje govore o pobedi i nadmoći nad Turskom. Predstavljeni su turski vojnici kako kleče pred carem Karlom VI moleći za mir, antički i biblijski simboli (Jupiter sa munjom i orlom, Merkur kao mirovni glasnik, personifikacije antičke pobede, religije, pravde, mira).
U Narodnom Muzeju u Požarevcu se nalazi 11 medalja iskovanih povodom Požarevačkog mira, sedam različitih i četiri duplikata. Pored medalja na stalnoj muzejskoj postavci izložene su i tri zlatnika Karla VI kao i fotokopije gravira iz Albuma J. K. Vajsa. Ovaj Album koji se sastoji od dvadeset gravira rezanih u bakru izdat je u Beču 20. aprila 1720. godine. Graveri bakroreza bili su David Nesentaler i Gotfrid Fauk, izdavač je bio Jeremija Volf, a autor teksta i crteža Johan Konrad Vajs. Album je posvećen grofu Odvajru, komandantu Beograda i gravire prikazuju njegove posete turskim opunomoćenicima i obrnuto.
Na fotografijama koje se nalaze u istorijskoj zbirci predstavljena je oružana turska i austrijska vojska, fotografija šatora gde je prikazana poseta grofu Odvajru, scena bitke za Beograd koju nazivaju najkrvavijom bitkom osamnaestog veka, kola sa carskim poklonima, luksuzna kočija za visoke ličnosti.
Stalna postavka sa voštanim figurama
U Požarevcu je 2004. godine, neposredno kraj mesta gde je potpisan Požarevački mir na brdu Tulba, postavljeno spomen obeležje od kamenih blokova teških više od 15 tona, sa ciljem da se čuva uspomena na ovaj važan istorijski događaj. Tada je osnovana Fondacija „Požarevački mir“ i zahvaljujući Fondaciji u Požarevcu je 21. jula 2010. godine na ovom brdu, a na godišnjicu događaja, postavljena i replika carskog šatora koja predstavlja verodostojni prikaz ovog istorijskog događaja vezanog za naš kraj. Stalna izložbena postavka sa eksponatima u carskom šatoru postavljena je 27. aprila 2012. godine. Ovi vredni originalni predmeti kao i fotokopije nam daju važna saznanja o ovom istorijskom događaju.
Položaj šatora ušesnika kongresa
Na stalnoj postavci još se nalazi i fotokopija Plana razmeštaja šatora učesnika mirovnog kongresa 5. juna 1718. godine i fotografija bakropisa iste sadržine, rad Gašpara Roderkuda (bakropis se čuva u Narodnoj biblioteci Srbije u Beogradu). Original Plana razmeštaja šatora učesnika mirovnog kongresa nalazi se u Državnom arhivu u Beču. Na osnovu ovog plana dolazimo do detaljnijih objašnjenja vezanih za ambijent gde su se vodili mirovni pregovori. Mirovna konferencija je počela 5. juna 1718. godine u specijalno određenom velikom carskom šatoru koji je bio uređen za konferenciju. Ovaj skupoceni šator, koji je postavila carska služba bio je određen samo za pregovore učesnika mirovne konferencije, a centralni položaj i veličina upućivali su sve prisutne da se u njemu održavaju, dugi i mučni diplomatski pregovori zaraćenih strana. Tačne dimenzije šatora nam nisu poznate. U blizini velikog carskog šatora nalazila su se i dva šatora protivnika koja su služila za odmor delegacija tokom mirovnih pregovora. Na ovom planu tačno je označen položaj svih šatora u kojima su bili smešteni učesnici mirovne konferencije.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
