Politika, mediji i biznis među glavnim temama domaćih serija

Podjednako “šokantna” jeste sentenca inspektora Andre Tanasijevića (Dragan Bjelogrlić), koju izgovara u drugoj sezoni “Senki nad Balkanom”: “Ja držim do svoje reči”. Nasuprot navedenim primerima učtivosti, kulture i čojstva, nalaze se “iskrivljene vrednosti”, poput “paktiranja” predstavnika “krupnog kapitala” i kriminalaca sa beskrupuloznim političarima, prodaje “vere za večeru”, te viševekovne sprege “kontroverznih” medijskih magnata i politike.

Takve teme dominiraju “Senkama” i “Žigosanima”, baš kao što je devedesetih ratna tematika činila okosnicu brojnih domaćih filmova.

KAKO SRUŠITI JATAGAN-MALU

Gradonačelnik Beograda u “Žigosanima” (Petar Benčina) otvoreno kaže: “Ušao sam u politiku da zaštitim svoj biznis”, dok je biznismen Alimpije Mirić Kaluđer (Gordan Kičić) iz “Senki” istinski majstor uspostavljanja i održavanja najčvršćih mogućih veza sa “vrhom države”, uključujući gotovo svemoćnog generala Petra Živkovića (Nebojša Dugalić).

Jedna od najunosnijih poslovnih shema čiji “protagonisti” su Kaluđer i Živković glasi – srušiti Jatagan-malu kako bi se izgradila nemačka industrijska postrojenja, koja će, po potrebi, poslužiti i kao centri za špijunažu.

Rušenje Jatagan-male se priprema “iza kulisa” (slučajna ili namerna referenca na “slučaj Savamala”?), obmanom njenih stanovnika – “Jataganmalci” uvereni su da potpisuju peticiju (“prestavku”) za očuvanje svog naselja, a, zapravo, im je “poturen” dokument kojim se odobrava rušenje.

Da ironija bude veća, u takav “marifetluk” upleten je bivši načelnik Policijske uprave Beograd, Dimitrijević (Branimir Brstina), koji u jednom trenutku postaje glavnoosumnjičeni za nekoliko ubistava.

U zaštiti “poslovnih interesa”, pre svega šverca droge i oružja, Kaluđerova ekipa surovo “udara” na “Jataganmalce”, ali im oni na kraju, “uzvraćaju udarac”, udruživši se sa delom policije, crnogorskom mafijom, makedonskim separatistima… Izgradnja mauzoleja na Avali, za šta je preduslov rušenje srednjovekovne tvrđave Žrnov, motivisana je, takođe, željom da se što više zaradi – odnosno da se “operu pare”.

U sličnom maniru, Voja Todorović (Nebojša Dugalić), jedan od glavnih protagonista “Žigosanih” otkriva kako je “prebacio firmu na Luksemburg”, zarad veće dobiti.

Dakle:“princip je isti, sve su ostale nijanse” – učiniti sve da bi se izbegle obaveze prema državi i što više novca “gurnulo” u sopstvene džepove.

NEOČEKIVANI SAVEZI

Jedna od ličnosti koja čini “vezivno tkivo” zapleta u “Senkama” je pripadnik Kominterne Mustafa Golubić (Goran Bogdan).

On u svojoj borbi za ostvarenje komunističke ideologije ne preza ni od čega, pa ni od kažnjavanja Bojane, saborkinje koju silno voli (Jovana Stojiljković).

Vođen geslom: “Kako Moskva kaže”, Golubić se najpre očajnički trudi da spreči ubistvo kralja Aleksandra Karađorđevića, a potom se plan menja iz korena, pa se susreće, između ostalog sa misterioznom nacistkinjom Marijom Oršić (Leona Paraminski) i pripadnikom VMRO-a Damjanom Hadži Arsovim (Toni Mihajlovski), kome obećava da će Makedonci dobiti nezavisnu državu “kad mi dođemo na vlast”.

“Kovanju” neočekivanih saveza, praćenog “zabadanjem noža u leđa” dojučerašnjim prijateljima, sklon je i pomenuti Voja Todorović – baš kada mu je pošlo za rukom da “postavi na noge” košarkaški klub “Radnik”, uz pomoć prijatelja i, gle čuda, biznismena Damira Dragaša (Enis Bešlagić), medijski mogul Milovan Zečević (Svetozar Cvetković) staje na put njihovom prijateljstvu.

Todorović i Dragaš, bivši “saborci” na košarkaškom terenu i van njega, postaju ljuti rivali, iz sve snage nastojeći da unište jedan drugoga, tako da gledaoci saznaju, između ostalog, da je “na sumnjiv način” poništena restitucija jedne od fabrika u Dragaševom vlasništvu.

MEDIJSKE IMPERIJE I STRANI FAKTOR

“Klinička slika” stanja u većini današnjih medija data je u “Senkama” prikazom medijske imperije Obrada Savkovića (Bogdan Diklić), vlasnika lista “Novo doba”.

Savković ucenjuje Petra Živkovića “kompromitujućim fotografijama”, i objavljuje tekstove u kojima se “lobira” za izgradnju mauzoleja na Avali, na čemu su mu vlastodršci “veoma zahvalni”.

Ta zahvalnost se, naravno, iskazuje “biznis dilovima”. Savković smatra da je “bolje kada novine pišu kontrolisano, nego da se stvari gurnu pod tepih”, a pandan mu je Milovan Zečević, vlasnik tabloida “Fleš”, koji se diči time da je “postavio” mnoge političare na uticajne pozicije. Zečević, kao i njegova bivša supruga Jelica (Dubravka Mijatović) vode “medijski biznis” pod krilaticom: “Kad od politike čitanost ne cveta, na naslovnicu stavi s…e i d…ta”. Političari, poput opozionara Nebojše Tatića (Danijel Sic), umesto odgovora na pitanja novinara: “po čemu se vaš politički program razlikuje od politike vlasti, ako glasate za sve što vlast predloži”, postavljaju kontra pitanja, kao što su: “Ko vas je poslao, ko vas plaća” (zvuči poznato, zar ne)…

“Strani faktor” prikazan je u “Senkama” primerima uticaja Francuske, Nemačke, Rusije… na ne(prilike) na Balkanu. Pojedini predstavnici “velikih sila” smatraju da se: “sa Balkanom se nikad ne zna”, dok u “Žigosanima” tajkun Božidar Kandić (Branislav Lečić) pominje “naše arapske prijatelje”.

S druge strane, Maja Davidović (Marija Bergam) na kraju odlazi u Ameriku, “novi svet”, razočarana u nemačke naciste, sa kojima je želela da njena organizacija “Tule” stupi u savez i da udruženim snagama “iskroje” “novo doba”.

LJUDI IZ NARODA

Nasuprot “moćnicima” stoje “ljudi iz naroda”, poput podnarednice Draginje (Vesna Trivalić) iz “Senki”, ili košarkaša “Radnika” iz “Žigosanih”. Jedan od takvih je i Aca Jovanović.

Glumac Milorad Kapor koji tumači Acu, člana “prve petorke” Radnika i požrtvovanog oca, za Danas kaže: “Izuzetno mi je drago , glavni producent dešavanja u našoj državi, rekao bi: ponosan sam, što sam deo, skoro pa po nepodeljenom mišljenju javnosti jedne od najboljih domaćih serija snimanih kod nas u poslednje vreme”.

Prema Kaporovom mišljenju, među ostalim kvalitetima “Žigosanih u reketu”, “pored odlične režime, glume, fotografije… jeste aktuelnost, ali ne banalna i prvoloptaška”.

– Pored ljubavnih, porodičnih, generacijskih problema, problema “malog čoveka“, serija “urbane estetike“ demistifikuje i spregu politike, mafije, žute štampe i beskrupuloznih vlasnika i urednika iste, pripadnika službi bezbednosti, sporta, kreatori serije su se vrlo inteligentno postavili kao dijagnostičari situacije u kojoj smo se zatekli i u kojoj smo već toliko maligno dugo, da nije bilo potrebe da se napada određena politička opcija i da se svrstavaju za ili protiv trenutne ili bivše vlasti. Postoji dobro i plemenito, i postoji manje ili više beskrupulozno zlo i odavno se tako pitko, a visokokvalitetno, opominjuće i otrežnjujuće nešto na tu temu nije snimilo. Sticajem okolnosti, emitovanje serije na kanalu koji je u međuvremenu promenio ime, a na kablovskom operateru koji ima žestoku borbu protiv tehničko-tehnoloških opstrukcija od strane onih koji se za to pitaju, te repriznog prikazivanja na TV stanici sa nacionalnom frekvencijom koja je u međuvremenu promenila vlasnika i postala deo imovine jednog pripadnika vladajuće partije, seriji je onemogućena pripadajuća verifikacija u gledanosti koju nesumnjivo zaslužuje, konstatuje naš sagovornik.

UMESTO ZAKLJUČKA

Pored istog kreatora – Dragana Bjelogrlića, “Senkama” i “Žigosanima” zajednički je osećaj “mraka” – medijskog, kulturnog, političkog, društvenog, ličnog…

Kako reče jedan od aktera: “Mrak smo sami odabrali”. Ipak, ima i svetlih primera, poput borbe mladih za kulturu i umetnost, uključujući zauzimanje dugo napuštenog, a nekada “kultnog” kluba “Sumatre”.

Borba da “Sumatra” ponovo oživi simbolizuje i borbu za bolji i civilizovani život – što reče Teodora Todorović (Iva Ilinčić) u “Žigosanima”: “Šta će nam vazduh, ako nemamo slobodu”, ili glodur Danasa Dragoljub Draža Petrović u “Senkama”: “Mislim da će borba (za slobodu medija) biti duga, ali da ćemo na kraju pobediti”.

P.S. Ovaj tekst rezultat je “bindžovanja” – u slobodnom prevodu gledanja više epizoda u nizu, “bez predaha”, uz plaćanje određene nadoknade ( u ovom slučaju: 990 dinara) određenom servisu (čije ime nećemo pominjati jer bi to bio besplatni marketing). U kablovskom i internet “paketu” koji autorka teksta redovno plaća mesecima unazad, nažalost, ne postoji kanal na kojem se emituju “Senke” i “Žigosani”, pa će se praksa “bindžovanja” serija sigurno nastaviti i u 2020. godini…