Povodom Evropskog dana jezika: Jezici su ključ Evrope bez granica

Jedan od najfascinantnijih načina da se olakša takva razmena iskustava je nesumnjivo otkrivanje i učenje jezika – u bilo kom uzrastu, kao deo školskih studija ili kao hobi.

Mi u Savetu Evrope smo uvereni da je jezička raznolikost savršeno sredstvo za postizanje većeg interkulturalnog razumevanja, i stoga već godinama promovišemo višejezičnost na našem kontinentu.

Svake godine, 26. septembra, obeležavamo Evropski dan jezika, inicijativu koju organizujemo zajedno sa Evropskom unijom, da proslavimo bogato kulturno i jezičko nasleđe našeg društva.

Malo koja država u Evropi može da se pohvali takvom jezičkom raznolikošću kao Srbija.

Prema Evropskoj povelji o regionalnim ili manjinskim jezicima Saveta Evrope, Srbija se obavezala da će zaštititi impresivnih 15 (albanski, bosanski, bugarski, bunjevački, hrvatski, češki, nemački, mađarski, makedonski, romski, rumunski, rusinski, slovački, ukrajinski i vlaški) jezika.

Osim istaknutih južnoslovenskih jezika – bosanskog, bugarskog, crnogorskog, hrvatskog, makedonskog, slovenačkog i srpskog – zapadnim i istočnoslovenskim jezicima govore i neke nacionalne manjine.

Mađarski je, uz ostale manjinske jezike, službeni jezik u Autonomnoj Pokrajini Vojvodini.

Albanski je takođe duboko ukorenjen u Srbiji.

U Srbiji se tradicionalno govore i nemački i rumunski.

Srbija je takođe dom velike grupe govornika romskog jezika.

Ovo neverovatno jezičko bogatstvo i raznolikost u različitim zemljama Jugoistočne Evrope ilustracija je kako su istorije, kulture i ljudi međusobno povezani – preko granica.

Jezici su ključ Evrope bez granica.

Zbog toga Savet Evrope i Evropska unija pojačavaju napore da obezbede da prava sadržana u Evropskoj povelji o regionalnim ili manjinskim jezicima, kao i u Okvirnoj konvenciji za zaštitu nacionalnih manjina, mogu u potpunosti da uživaju svi u Srbiji.

Ovo se posebno odnosi na upotrebu manjinskih jezika u medijima.

Javni i privatni radio i televizijski programi već postoje na jezicima manjina, ali su tela Saveta Evrope preporučila da se obezbedi odgovarajuće ukupno vreme emitovanja za svaki od tih jezika.

Takođe je važno očuvati održivu uređivačku i finansijsku nezavisnost svih manjinskih medija, uključujući i one povezane sa nacionalnim savetima nacionalnih manjina.

Na područjima tradicionalno naseljenim pripadnicima nacionalnih manjina u Srbiji postoji potreba za prikupljanjem podataka o broju manjinskih jezika kojima govore državni službenici u državnim, pokrajinskim i lokalnim upravama.

U svetlu takvih podataka treba preduzeti neophodne mere, uključujući adekvatnu jezičku obuku.

Sva lica koja pripadaju nacionalnim manjinama na predmetnim područjima treba da budu obaveštena da imaju pravo da koriste svoj manjinski jezik u kontaktima sa državnom, pokrajinskom i lokalnom upravom.

Eksperti Saveta Evrope su takođe preporučili da se izradi studija za procenu stepena primene zakonskih odredbi o službenoj upotrebi manjinskih jezika i da se obezbedi da u svim opštinama u kojima su ispunjeni zakonski uslovi manjinski jezici budu efektivno u službenoj upotrebi.

Srbija takođe treba da unapredi dostupnost i kvalitet nastave srpskog jezika, uključujući kada se predaje kao drugi jezik, i da nastavi da dalje razvija nastavne planove i programe istorije i nastavne materijale na jezicima manjina.

Treba razvijati programe razmene između zajednica, na svakom nivou obrazovanja.

Savet Evrope teži Evropi u kojoj se prepoznaje i podržava ključna uloga kvalitetnog jezičkog obrazovanja u postizanju interkulturalnog dijaloga, demokratskog građanstva i društvene kohezije.

Evropski dan jezika koji obeležavamo 26. septembra povod je da se proslavi jezička raznolikost u Srbiji, ali na njenoj promociji i jačanju treba raditi svakodnevno.

Ova raznolikost pomaže u konsolidaciji društva i postizanju većeg evropskog jedinstva.

Autor je šef Misije Saveta Evrope u Beogradu