Premijera Strindbergovog komada “Pelikan” na sceni “Raša Plaović” Narodnog pozorišta u Beogradu

Premijera ove filozofsko-psihološke porodične drame, u režiji i adaptaciji Đurđe Tešić na sceni “Raša Plaović”, nastala je na tragu ideje da se Strindbergovim komadom “Otac” na scenu nacionalnog teatra vrati legenda srpskog glumišta Boris Komnenić, ali je njegov prerani odlazak sa umetničke i životne scene “režirao” drugačiji repertoarski rasplet u kome su, kako se čulo na konferenciji za novinare, uprava NP, autorski i glumački tim zadovoljni što se na pozorišnu scenu na Trgu republike vraća klasika.

“Pelikan” je jedan od komada iz poslednje faze Strindbergovog stvaralaštva, namenjen “Intimnom pozorištu” koje je ovaj poznati pisac osnovao zajedno sa glumcem Avgustom Falkom u želji da se njegove drame izvode u posebnom ambijentu.

Napisan je 1907, kad je njegovom premijerom i otvoren ovaj kamerni teatar u Stokholmu.

“Pelikan“ je na beogradskim pozorišnim scenama retko igran – u Ateljeu 212 1999. u režiji Davida Putnika i Teatru “Vuk” 2018, gde ga je režirao Jovan Krstić.

Đurđa Tešić, kojoj je ovo šesta režija u NP u Beogradu, skreće pažnju da su od Strindbergovih kamernih komada kod nas prevedena samo dva -“Pelikan” i znatno poznatija “Sonata duhova”.

Prema njenim rečima, “Pelikan” ima simboliku koja ga povezuje sa ovog puta scenski neostavarenim Strindbergovim “Ocem”, jer počinje smrću oca koja prerasta u porodičnu dramu – obračun dece sa majkom i životom zasnovanom na lažima u potrazi za istinom.

– Za mene je „Pelikan“ metafizička drama sa elementima psihološkog trilera i drame apsurda. Pojavljuje se i jedna vrsta specifičnog apsurdnog humora. Radnju sam sažela u jednu noć, cela drama događa se od kasnog popodneva do duboko u noć. Ovo je težak komad. Strindberga u poslednjoj stvaralačkoj fazi više nisu zanimali događaji koji dovode do dramskog i životnog klimaksa nego unutrašnji procesi koji te klimakse izazivaju. Najveći rediteljski izazov bio je uskladiti prvi nivo komada – dramu raspada porodice, i drugu ravan simboličnog odnosa prema ‘majci Evropi’. Razvijala sam taj drugi plan čuvajući i taj osnovni ljudski nivo u komadu. U ovoj adaptaciju mala izmena je da služavka Maragaret dolazi iz arapskog sveta, jer mi kao evropski građani imamo taj pogled odozgo na druge kulture – objašnjava Đura Tešić, napominjući da “u amoralnom vremenu u kojem živimo treba sačuvati psihološku stabinost i spasitii se od samodestrukcije”.

Pored nje, u autorskom timu su i dramaturg Đorđe Kosić, kompozitor Vladimir Pajković, dok je scenografiju i kostime uradila Zorana Petrov.

Elizu, majku udovicu, igra Dušanka Stojanović Glid, za koju je juče rečeno da dominira scenom.

U mladoj glumačkoj ekipi su: Nedim Nezirović kao sin Frederik, kome je to prva dramska uloga, a prvi put igra u beogradskom NP, Iva Milanović kao ćerka Gerda, Vučić Perović igra zeta, a Vanja Ejdus služavku Margaret.

– Umetničko utemeljenje ovog komada, zasnovano na mladim snagama u podeli, pomoglo mi je da se uverim da nije sve otišlo dođavola. Od 2014. nisam igrala klasiku. Ona podiže “kičmu” publici, a ovi mladi talentovani ljudi potvrda su da klasici mogu da se rade. Igrala sam i ranije antimajke – Klitemnestru, Majku Hrabrost, ali nikada nešto ovako. Ovde je laž prepoznatljiva, manipulativna, puna kontrole – ističe Dušanka Stojanović Glid.

Ona i njene mlade kolege uzajamno su se juče hvalile, uz ocenu da “Pelikan” pomera granice uz poštovanje autora i zahteva klasične drame, kao i da je “nad projektom lebdeo dobri duh Borisa Komnenića”.

Prva repriza ovog Strindbergovog komada najavljena je za 26. februar.

“Mašina za publiku”

Govoreći o umetničkom timu, koji čine i ljudi iza scene, Dušanka Stojanović Glid naglasila je da oni koji stvaraju predstave i na njima rade trebalo bi da za to dobiju i zasluženu satisfakciju.

“Administracija koja živi od nas ljuta je i što postojimo. Gleda na nas kao na ‘mašinu’ koja dovodi publiku. Želim da doživim promenu”, rekla je poznata glumica.