Preminuo Dejan Mijač

Iz Udruženja dramskih umetnika Srbije, potvrđeno je da je reditelj preminuo u 87. godini života.

Jedan od najznačajnijih teatarskih reditelja kod nas, postigao je u karijeri gotovo sve.

Iza Mijača su predstave koje su i danas u kolektivnom pamćenju, silna priznanja, a odškolovao je i generacije studenata.

Veliki je i višeznačni opus koji nosi Mijačev potpis – u jednoj od najprolaznijih i najneuhvatljivijih umetnosti ostavio je dubok trag kroz 174 predstave koje je režirao (što je malo, u odnosu na to što je ceo svoj radni vek imao neku „huju“, kako je sam nedavno izjavio).

U karijeri dugoj više od šest decenija (rođen je 1934), Mijač je režirao domaća i svetska klasična dramska dela, a na planu njihovog tumačenja uveo je vrstu modernizma koji nikada nije bio nametljiv ili spoljašne pririode, zbog čega mu je do danas ostala odrednica da je svojim duhom “najmlađi reditelj” srpskog pozorišta.

Na planu savremenog tumačenja nacionalne dramske klasike, pre svega dramskog opusa Jovana Sterije Popovića, Mijač je rekonceptualizovao idejni i vrednosni okvir njegovog dela – iz tradicionalnog pomerio ga je u savremeni koncept, i njegova antologijska postavka “Pokondirene tikve” iz 1973. otvorila je sasvim novo poglavlje u tumačenju Sterije i uticala je na naredne generacije pozorišnih autora.

Sa istim mladalačkim duhom i energijom Mijač je režirao i savremene drame, otvarajući i u njima nove perspektive u glumi, a mnogi naši uvaženi glumci javno su izjavljivali da se njihove karijere mogu podeliti na pre i posle saradnje s njim.

Preveliki bi bio spisak Mijačevih nezaboravnih predstava i po delima Čehova, Šekspira, Moliijera, Biljane Srbljanović…, ali se u sećanju savremenika posebno izdvajaju dva pozorišna događaja koja su prevazišla samu umetnost.

“Golubnjača” iz 1982, koju je Mijač režirao po tekstu Jovana Radulovića, ostale je upamćena kao zabranjena predstava i jedna od najvećih i najmučnijih umetničko-političkih afera posttitovske Jugoslavije.

Partijski komesari su smatrali da “Golubnjača” razotkriva već poodmakle krhotine našeg bratstva i jedinstva, pa su Radulović i Mijač kao “neprijatelji” države doživeli neviđeni “masakr” u javnosti.

A njegovi “Rodoljupci” iz 1986, sa vrhunskom glumačkom postavkom Jugoslovenskog dramskog pozorišta, doneli su novi uvid u likove poznatih Sterijinih lažnih patriota, i gotovo antucipirali događaje koji će zapoćeti 1990-tih.

I upravo taj umetnički i lični moralni integritet Dejana Mijača svih ovih decenija čini jednim od najvećih, najvažnijih i najneophodnijih u našoj kulturi i našem društvu.

Iako nikada nije bio politički angažovan u neposrednom smislu, on je javnost oduvek doživljavao kao mogućnost da komentariše ono što živimo, potvrđujući da umetnici i intelektualci imaju moralnu misiju da budu korektiv u svakom društvu.

Mijačev hrabri i čestiti duh do danas je ostao jedna od onih retkih i toplih svetiljki koja u ovoj tami brani naše toliko već pogubljeno građansko i svako drugo dostojanstvo.

“Izabrao sam profesiju u kojoj sam imao, ne samo mogućnost, nego i obavezu da saopštavam ono što mislim da je vredno nekome reći. A bez te unutrašnje slobode da se nešto kaže nema mogućnosti za bilo kakvo opštenje. Sada, kada sve saberem, shvatio sam da sam bio, na neki način, čovek koji nije mogao biti u određenim granicama. Mene nisu mogli da smeste u bilo čiji šablon”, govorio je Mijač.