Reči u ratu ili o (ne)mogućnostima svedočenja: Aleksandar Zograf i Muzej Jugoslavije u Parizu

Izložba će trajati do 1. aprila, a autorka i kustokinja postavke je Simona Ognjanović.

– Imajući u vidu ratne traume, ne samo u kontekstu jugoslovenskog iskustva već i aktuelnih globalnih zbivanja, od neprocenjive je važnosti razumeti kako uposliti uvide i afektivnu dimenziju sačuvanih svedočanstava – ukazano je povodom postavke.

Naime, iz Muzeja Jugoslavije objašnjavaju da izložba dovodi u vezu dve grupe artefakata koje sa potpuno različitih pozicija govore u singularnim iskustvima pojedinaca u Jugoslaviji tokom Drugog svetskog rata.

– Koncept je proistekao iz zbirke Zografovih stripova Priče iz Drugog rata, koju je Muzej publikovao u saradnji sa izdavačkom kućom Popbooks 2022. godine. Od ukupno trideset za potrebe izložbe izdvojeno je deset naslova koji posredno svedoče o različitim praksama pisanja, te na taj način pružaju uvid u jezičke artikulacije pomenutih iskustava, zabeleženih isključivo usred ratnih godina – ukazuju iz Muzeja.

Shodno „izvoru“, dodaju oni – na koji se Zograf oslanja, odnosno „jezičkoj formi“ koju proizvode glavni akteri i koja čini okosnicu „priče“, stripovi su grupisani u tri problemske celine: Prva uključuje intimne zapise u formi pisama i ratnih dnevnika koji su noseća referenca za četiri stripa; Druga celina uvodi značajne primere pisanog umetničkog stvaralaštva, dok u trećoj grupi Zograf preuzima partizanska političko-propagandna izdanja.

Neposredno se nadovezujući na ove tri celine, na izložbi su prikazani i odabrani predmeti iz zbirki Muzeja Jugoslavije.

– Mapirajući prakse pisanja – kako kroz pokušaje pojedinaca da simbolizuju traumatična iskustva života u logoru ili pod okupacijom (pisma, dnevnici i pisano umetničko stvaralaštvo), tako i kroz nastojanja organizovanih grupa partizana da kroz distribuciju propagandnih članaka, govora i parola mobilišu borce i šire politički otpor (novinski listovi, leci i partizanski bukvari) – izložba ima za cilj ne samo da podstakne mišljenje o funkciji i dometu jezika kao sredstva artikulacije različitih iskustava rata već i o njegovoj perfomativnoj snazi da „odsutno učini prisutnim“, te da naknadno omogući da se ova iskustva prenesu posebno na one koji ih nisu doživeli. Pod kojim uslovima je taj transfer moguć, u kojoj meri i u kojoj formi i, konačno, koja je uloga umetnosti i muzeja u prenosu tih iskustava? – pitanja su oko kojih je organizovana ova izložba – ukazali su iz Muzeja Jugoslavije.