Relja Pekić o Festivalu angažovanog etnografskog filma: Vizantrop u okupiranim političkim sistemima razvija kritičko mišljenje

Vizantrop je iz studentskog časopisa prerastao u platformu za lokalne, regionalne i međunarodne (audio-vizuelne) interdisciplinarne istraživače koji istražuju različite društveno angažovane teme.

Prema rečima jednog od organizatora festivala Relje Pekića, u pitanju je kolektiv etnologa/antropologa i psihologa posvećen istraživanju i popularizaciji audio-vizuelnih aspekata kulture, kao i etnografskog filma i fotografije.

– Naš tim je obučen za urbani i ruralni terenski rad, a osim snimanja filmova, zajedno sa našom sestrinskom organizacijom Centrom za vizuelnu antropologiju – VAC učestvujemo u projektima edukacija za studente i srednjoškolce – kaže Pekić za Danas.

Kolektiv je do sada snimao na raznim lokacijama u Srbiji – Beograd, Trgovište, i susednim zemljama – Hrvatska i Severna Makedonija.

Kako je nastao Vizantrop?

Pre pet godina na SEF festivalu u Zadru, koji okuplja mlade vizuelne antropologe i reditelje dokumentarnog filma koji eksperimentišu sa etnografskim filmom, došli smo na ideju da osnujemo časopis Vizantrop, što jeste skraćenica od Vizuelne antropologije. Nakon časopisa, odlučili smo da pokrenemo jedan jedinstven festival u regionu koji će se fokusirati na angažovane metode istraživanja u proizvodnji etnografskih filmova. Takvih filmova je sve više i čini mi se da istraživači suočeni sa mnogobrojnim istraživačkim izazovima – kao što su ratne i ekonomske krize – prepoznaju potencijal audiovizuelnog stvaralaštva u antropološkom maniru.

Šta će posetioci biti u prilici da vide na festivalu?

Ove godine imaćemo suženu selekciju od dvadesetak etnografskih i dokumentarnih filmova, a pored toga organizovaćemo i nekoliko tribina na kojima ćemo predstaviti angažovani rad različitih organizacija na lokalnom nivou u Beogradu, kao što su: „Bela čaplja“, „Solidarna kuhinja“, i „Društveni centar Začin“. Pored tribina, i ove godine tradicionalno imaćemo prilike da razgovaramo sa sociološkinjom i feministkinjom Milicom Batričević i komunikološkinjom i aktivistkinjom Jovanom Netković koje su snimile serijal filmova u okviru BeFem produkcija. U toku festivala biće otvorena i trampa knjiga na kojoj će posetioci moći da uzmu i ostave različite antropološke, etnološke, sociološke i druge knjige iz društveno-humanističke kuhinje.

Filmovi su raspoređeni u tri kategorije: „Jednakost i zajedništvo“, „Ekologija i društveni aktivizam“, i „Ženski film“, pojasnite koncepte kategorija i kako ste i zašto odabrali njih?

Svake godine organizatori i selekciona komisija festivala razmišlja o žanrovskim i tematskim fuzijama, ali ono što je tendencija u etnografskom filmu da neretko kooperira sa različitim dokumentarnim, antropološkim i sve češće metodama igranog filma, stoga nije moguće napraviti jasne kategorije. Kategorija „Jednakost i zajedništvo“ je naša glavna i takmičarska kategorija, gde možemo da vidimo jasno učešće autora u zajednici u kojoj snima, iskustvo u opservaciji različitih solidarnih akcija i kreativni audiovizuelni tretman „onoga što se dešava ispred nas“ nudeći više modela interpretacije na što verniji i autentičniji način. U drugoj kategoriji, „Ekologija i društveni aktivizam“ možemo najčešće da pogledamo filmove zajednice, u kojima se grupe ljudi ili organizacija bore za očuvanje biodiverziteta svog okoliša. Nažalost, u selekciju je ušlo malo filmova, stoga pozivamo autore i istraživače da u budućnosti razvijemo jednu platformu za etnografske filmove u ovom domenu. U Okviru najave četvrtog izdanja Vizantrop festivala i naše nove kategorije Žensko stvaralaštvo puštaćemo neke od filmova BeFem produkcije Aktivna žena: Od mesne zajednice do skupštine, a nakon filma sledi razgovor sa Milicom Batrićević i Jovanom Netković o temama koje filmovi pokreću. Aktivne žene menjaju zajednice, društvo i istoriju, dođite i upoznajte neke od njih. Temama kojima se bave: od borbe u mesnim zajednicama za kvalitetniji život svih, a posebno žena na selu, rada na svima dostupnom obrazovanju do promene zakona u skupštini koji prepoznaje nasilje prema ženama u porodici, uprkos svim preprekama žene ne odustaju.

Za koje vrednosti se festival angažuje i zašto su one i njihova promocija značajne za današnje društvo u kome živimo?

Festival Vizantrop svake godine prima više od 100 prijava za vreme svog otvorenog poziva, stoga je i njegova odgovornost da prikaže filmove koji imaju vrednosti društvene solidarnosti, ugroženih grupa koji se bore za svoje slobode iz mnogih delova sveta, od Kube do Kamčatke. U okupiranim političkim sistemima želimo da razvijamo kritičko mišljenje kroz antropološka viđenja i tumačenja različitih društvenih gibanja. U proteklih nekoliko godina u našoj zemlji imali smo mnoge scene nasilja i autokratske pokušaje države da uguši socioekonomske pobune. S druge strane, može da nas ohrabri da smo u jednom trenutku imali veliki broj protesta u mnogim gradovima u Srbiji, kao i udruživanje lokalnih udruženja u saveze i platforme. Vizantrop želi da okuplja autore i aktiviste kojima je značajno da se priča o borbama raširi kroz audiovizuelni medij, a njegova snaga je upravo u metodama etnografskog filma, koji traga za inovativnim rešenjima.