Romani koji traju: "Derviš i smrt" pola veka posle

Ovo je pitanje o kome su večeras na 62. Beogradskom sajmu knjiga, na tribini “Romani koji traju”, razgovarali profesor Jovan Delić i Mina Đurić sa “Filološkog fakulteta” u Beogradu, uz pomoć književnog kritičara i pesnikinje iz Novog Pazara, Nadije Rebonje.

Profesor Delić govorio je o naslovu Selimovićevog dela, religioznim citatima, kojima roman počinje i završava se, glavnom junaku Ahetu Nurudinu – “svetlosti vere”, njegovom stanju pobune i sudaru sa smrću, procesima, problemu zločina i kazne, egzistencijalističkim i intelektualnim situacijama u knjizi, negovanom piščevom jeziku, ocenivši da je roman “Derviš i smrt” „kruna zlatne decenije Meše Selimovića“.

Nadija Rebonja naglasila je religiozni i tradicionalne podtekst Selimovićevog romana koji su, prema njenim rečima, „oblikovali “Kuran”, misticizam, “Biblija” i narodna tradicija.

 „Univerzalnim porukama ova knjiga preispituje arhitipove zajedničke monoteističkim religijama i priče koje su zajedničke u “Bibliji” i “Kuranu”. Ona preispituje odnos savremenog čoveka prema religijskim idealima i govori o njegovoj nemogućnosti da pronađe univerzalne istine, čiji je glavni simbol ljubav. Roman je pisan u upitanosti da li u savremenom svetu još postoje ljudi koji jedni drugima istinu preporučuju i koji preporučuju strpljenje“, rekla je Nadija Rebonja, dok je Mina Đurić podsetila da se još od obeležavanja 100. godišnjice rođenja Meše Selimovića, utvrđuje status njegovog dela u odnosu na domaću i svetsku književnost.

 Roman “Derviš i smrt”, koji ima autobiografsku pozadinu, smatra se najboljim delom Meše Selimovića (1910-1982). Pisan je četiri godine, od 1962. do 1966, kad ga je objavila izdavačka kuća “Svjetlost” iz Sarajeva. Književni kritičari žanrovski su ga svrstali u poetsko-psihološke i refleksivno-filozofske romane. Nagrađen je “Wegoševom”, “Goranovom” i “Ninovom” nagradom, doživeo je mnogobrojna reizdanja, kao i TV i filmsku ekranizaciju.