Računarska industrija Jugoslavije donela je inovacije čak i na svetsku scenu: Top 5 priča Oblakoder magazina

Naime, Oblakoder se u saradnji sa kompanijom DataArt, bavio temama razvoja računara i IT industrije u Jugoslaviji.

Njihovi tekstovi nastali su kao rezultat višemesečnog istraživanja i prožeti su interaktivnim elementima kao što su video igre, zvučni zapisi i fotografije koje su pronašli u različitim arhivama. One upoznaju čitaoce sa tim kako se razvijala računarska industrija na prostorima nekadašnje zemlje, u kojoj meri je bila uspešna i koje je inovacije postavila – čak i na svetsku scenu.

Priče o prvim kućnim računarima, Beogradskoj šaci, prvoj računarskoj kompoziciji sa ovih prostora, uvođenju računarskih predmeta u škole i distribuciji video igara putem radija čekaju vas u nastavku, a njihov celokupni projekat možete naći na ovom linku.

Prvi kućni računar u Jugoslaviji, Galaksiju, ljudi su sami sklapali

Model računara Galaksija stekao je ogromnu popularnost jer je njegov tvorac Voja Antonić u časopisu „Računari u vašoj kući” u decembru 1983. godine objavio dijagrame i uputstva za samogradnju ovog kućnog računara. Mikroprocesor, memorija i ostala integrisana kola mogla su legalno da se uvezu poštom, a proizvodnja štampanih ploča, tastatura i kućišta organizovana je u Jugoslaviji. Prema rečima Dejana Ristanovića, ugovoreno je da „Mipro” i „Elektronika” iz Buja, u saradnji sa „Institutom za elektroniku i vakuumsku tehniku”, isporučuju štampane ploče, tastature i maske, da „Mikrotehnika” iz Graca šalje čipove, a da Redakcija časopisa „Galaksija” prikuplja narudžbenice, što je rezultiralo time da je preko 8.000 ljudi uspelo da sklopi Galaksiju.

Beogradska šaka – u Jugoslaviji je 1963. godine konstruisan model prve protetičke robotske šake na svetu

„Beogradska šaka“ je model prve na svetu protetičke robotske šake i predstavlja preteču svih bioničkih proteza. Konstruisali su je 1963. godine profesori Elektrotehničkog fakulteta u Beogradu Rajko Tomović i Midorag Rakić. Šaka nikada nije korišćena u medicinske svrhe, ali je poslužila za dalja istraživanja na polju robotike koja su uticala na dalji razvoj robotskih ruku u svetu. Danas se model šake može videti u Muzeju nauke i tehnike u Beogradu.

Kompjutorija – prva računarska kompozicija u Jugoslaviji

Multimedijalni umetnik Vladan Radovanović bio je aktivan od kraja pedesetih godina XX veka na polju muzike, slikarstva, književnosti, i novih medija. Vladan je kreator prve računarske kompozicije „Kompjutorije” koja je nastala 1976. godine u Utrehtu. Za njeno stvaranje korišćen je kompjuter PDP-15/20, a kao softver muzički programski jezik POD6 zasnovan na Poasonovoj distribuciji verovatnoće, koji posreduje između mašinskog jezika i kompozitora.

Jugoslavija je bila među prvima koja je ubrzo nakon fakulteta uvela računarske predmete u srednje škole

Već 1961. godine su na postdiplomskim studijama na Elektrotehničkom fakultetu u Beogradu uvedeni predmeti iz računara. Ubrzo pored ETF-a, Prirodno- matematički i Građevinski fakultet uvode predmete u vezi sa računarstvom. Prva katedra na ETF-u u Beogradu je osnovana 1970. godine i na njoj je tada radilo svega tri profesora, jer je i sama oblast izučavanja tek bila u razvoju. Matematička gimnazija je bila jedina srednja škola u tadašnjoj SFRJ koja je imala svoj računar, na njemu je mogao da radi samo jedan korisnik, ipak bio je od velike pomoći za praktične vežbe i od presudnog značaja za dalji razvoj i obuku mladih u ovoj oblasti. Na Matematičkom fakultetu 1977. godine uveden je novi smer, nazvan E smer. Ulazak računarskih predmeta na univerzitete i u srednje škole dosta je uticao i doprineo razvoju IT sektora na prostoru SFRJ.

Različite video igre u Jugoslaviji distribuirane su na veoma zanimljiv način – putem radija

Osmadesetih godina u emisiji Ventilator Zorana Modlija na talasima radija „Beograd 202” emitovani zvučni zapisi igara, a na slušaocima je bilo da tonski zapis zabeleže, potom kasetu ubace u kasetofon i posle nekoliko komandi, kako je to navedeno u redovima iznad, krenu da uživaju u igranju. Najveći broj emitovanih igara bio je pogodan za računar Galaksija, a različiti modeli računara značili su da neće svaka igra biti kompatibilna sa svim modelima kompjutera, što je stvaralo diverzitet među igračima, ali i zajedništvo onih koji su koristili iste modele računara.