Sećanje na Enu Begović i Nedu Arnerić u Puli, najlepše heroine jugoslovenskog filma

U okviru pratećeg programa jubilarne Pule, 14. jula u Galeriji SKUC u Puli (Srpski kulturni centar u Istri), svečano će biti otvorena izložba „Sjećanje na Enu“, čiji je autor naš reditelj i snimatelj Slobodan Ivetić.

Reč je o impozantnom broju fotografija koje je Ivetić snimio pre više od četrdeset godina, tokom snimanja filma „Pad Itaije“ Lordana Zafranovića, koje do sada nisu bile izlagane, pa ovaj ekskluzivni događaj već od same najave prati velika pažnja hrvatskih medija i kulturne javnosti.

– Zafranovića sam upoznao 1978. na Kanskom festivalu, kad je njegova „Okupacija u 26 slika“ bila nominovana za Zlatnu palmu, a ja sam u to vreme bio student režije i kamere u Parizu. Bio sam fasciniran ovim filmom, u razgovoru mi je rekao da već razmišlja o narednom, i pitao sam ga da li mogu da dođem da volontiram kad započne snimanje. Tako sam u leto 1980. doputovao na Šoltu, u Maslinicu, gde je Zafranović snimao „Pad Italije“, to je bilo moje prvo „vatreno krštenje“ na profesionalnom filmu, a i glumice Ene Begović, koja je tada takođe bila studentkinja, i debitovala je u igranom filmu – kaže Ivetić za Danas.

– U dva i po meseca napravio sam oko 1500 uglavnom crno-belih fotografija koje svedoče o početku blistave karijere tada dvadesetogodišnje Ene, snimao sam sve što se događalo ispred i iza kamere, „Pad Italije“ je bio jedan od najvećih projekata, koprodukcija zagrebačkog „Jadran filma“ i beogradskog „Centar filma“, i okupio je najznačajnije jugoslovenske glumce – seća se naš poznati reditelj.

Ena Begović je igrala Veroniku, i u jednoj sceni „Pada Italije“ rođena je nova zvezda jugoslovenskog fima – devojka u belom kombinezonu, korak po korak ulazi u more, krsti se i moli, a onda skače u vodu i roni… Kad izroni, njen providni kombinezon otkriva telo prelepe mlade žene, i ova scena se do danas smatra jednom od najlepših i najerotskijih u ovdašnjoj kinematografiji.

U glumačkoj ekipi antologijske ratne drame po scenariju Mirka Kovača i Zafranovića, bili su i Danijel Olbricki, Gorica Popović, Mirjana Karanović, Frano Lasić, Velimir Bata Živojinović, Izet Hajdarhodžić, Ljiljana Krstić, Miodrag Krivokapić, Dušan Janićijević, Dragan Maksimović, Snežana Savić…

„Pad Italije“ premijerno je prikazan na Pulskom festivalu 7. jula 1981, osvojio je Veliku zlatnu arenu za najbolji film, Zlatnu arenu za režiju, Nagradu žirija publike „Jelen“ nedeljnika Studio, Nagradu „Kodak Pathe“ za kameru (Božidar Nikolić), potom i Gran pri u Valensiji…

Jedna od najznačajnijih glumica, bajkovito lepa Ena Begović, tragično je završila život u 40. godini, avgusta 2000. na Braču, tokom relativno kratke karijere odigrala je 16 filmskiih, 51 pozorišnu, i 28 televizijskih uloga, a ostala je upamćena i po jedinstvenom gestu.

Na 35. Puli, 1988, odbila je da primi Zlatnu arenu koja joj je dodeljena za epizodnu ulogu, baronicu Kasteli-Glembaj,  u filmu „Glembajevi“,  u režiji Antuna Vrdoljaka koji je uradio i filmsku adaptaciju dela Miroslava Krleže, s obzirom da je ta uloga glavna.

Nagradu za najbolju glumicu festivala osvojila je devet godina kasnije,  1997. za ulogu Hele Martinić u ratnom trileru „Treća žena”, u režiji Zorana Tadića.

Prema rečima Slobodana Ivetića, izložba kojom se oživljava sećanje na heroinu jugoslovenskog filma realizuje se zahvaljujući saradnji sa direktorom Srpskog kulturnog centra u Istri, Milanom Rašulom, koji je prihvatio njegov predlog da se izlože fotografije sa snimanja „Pada Italije“, a Pulski festival je ovaj događaj odmah uvrstio u svoj prateći program.

U svom jubilarnom programu „Vremeplov“, 18. jula u Kinu Valli festival odaje i počast našoj velikoj glumici Nedi Arnerić (1953 – 2020), prikazivanjem dokumentarnog filma iz 1969. godine, „Neobavezno – Mala Neda“, scenariste i reditelja Srđana Karanovića, u produkciji Televizije Beograd.

Kako je objavljeno u festivalskom programu, „Neda Arnerić je svojim ulogama obilježila juoslavensku i srpsku televizijsku, filmsku i kazališnu umjetnost. Njezina prva uloga u filmu „San“ Puriše Đorđevića donijela joj je status jugoslavenske dječje filmske zvijezde. Uslijedile su uloge u ostvarenjima istog redatelja „Oh, divljino“ i „Jutro“ (1967.), a godinu dana kasnije snimila je filmove „Saculatat“, „Podne“ i „Višnja na Tašmajdanu“. Uloga Višnje dovela ju je u sam vrh jugoslavenske glumačke scene“…

– Ja sam ovaj dokumentarac o Nedi snimao pre pedeset i više godina, jedva ga se i sećam. Neda me je interesovala, voleo sam Nedu, bila je divna glumica, kasnije smo sarađivali u „Grlom u jagode“ – kaže Karanović za Danas. – Film „Višnja na Tašmajdanu“ prikazan je u Puli 1969, o čemu govori i emisija iz serijala „Neobavezno ― Mala Neda“, i njen veći deo čine intervjui koje je Neda tada dala novinarima koji su pratili festival. Desilo se nešto čudno sa tom emisijom, primio sam loše kritike, ali i razne pohvale, vaše kolege su se raspravljale mesec dana oko toga  da li je dobra ili loša – seća se Srđan Karanović.

Ljubavnu dramu „Višnja na Tašmajdanu“ režirao je Stole Janković, snimljena je u produkciji „Avala filma“, u glumačkoj ekipi bili su i Gojko Drulović, Ljuba Tadić, Velimir Bata Živojinović, Slavko Simić, Branko Cvejić, Milivoje MIća Tomić, Miodrag Petrović Čkalja…, a legendarni pevač i kompozitor Arsen Dedić pojavljuje se u ulozi Pevača.

Neda Arnerić je tokom višedecenijske karijere ostvarila uloge u više od 110 filmova, među kojima su kultna ostvarenja “Cross country”, “Divlji anđeli”, “Sutjeska”, „Pucanj“, „Valter brani Sarajevo“, „Užička republika“, „Kvar“, „Bez“, „Tajvanska kanasta“, „Večernja zvona“, „Varljivo leto 68.“, „Anđeo čuvar“, „Otpisani“, „Vreme čuda“, „Original falsifikata“, „Tri karte za Holivud“, “Pun mesec nad Beogradom”, „Biće bolje“, „Profesionalac“, „Nebeska udica“…, za koje je dobila brojna priznanja.

Na festivalu u Puli dva puta je nagrađena Zlatnom arenom – 1977. za naslovnu ulogu u filmu „Ispravi se, Delfina” Aleksandra Đurčinova, i 1988. za ulogu u filmu „Haloa – praznik kurvi” Lordana Zafranovića.

Jedna od najdarovitijh i najlepših glumica jugoslovenske kinematografije sarađivala je sa legendarnim rediteljima ovog prostora, među kojima su i Goran Paskaljević, Krešimir Golik, Goran Marković, Miloš Miša Radivojević, Fadil Hadžić, Hajrudin Krvavac, Zdravko Šotra, Dragan Kresoja, Petar Lalović…

U srcima publike od „Triglava do Đevđelije“ Neda Arnerić je ipak ostala nezaboravna kao Mlada, u antologijskom filmu „Ko to tamo peva“, po scenariju Dušana Kovačevića, u režiji Slobodana Šijana.

Jubilarni, 70. Pulski festival, koji će se odvijati do 23. jula, i na nacionalnoj televiziji (HRT) priređuje Retrospektivni program “70 godina Pule na Trećem”, a u ovoj selekciji restauriranih verzija klasika je i „Ko to tamo peva“, jedno od najboljih ostvarenja ovdašnje kinematografije svih vremena.

Retrospektiva uključuje dvadeset filmova iz Hrvatske, Srbije, Slovenije, Bosne i Hercegovine i Makedonije iz različitih razdoblja istorije Pulskog festivala, a u ovoj selekciji su i “Kad budem mrtav i beo” Živojina Pavlovića, „Nacionalna klasa“ Gorana Markovića. “Valter brani Sarajevo” (1972) Hajrudina Krvavca, “Mali vojnici” (1967) Bahrudina Bate Čengića…