Slikarstvo permanentne pobune : Retrospektiva Miodraga Miće Popovića u Galeriji SANU

Autor postavke i kataloga je istoričar umetnosti Vesna Kruljac sa Fakulteta primenjenih umetnosti u Beogradu. Izložbu koja će trajati do 5. novembra otvoriće predsednik SANU Zoran Knežević.

Zbog činjenice da je prethodna izložba u ovom prostoru bila posvećena stogodišnjici rođenja slikara Milorada Bate Mihailovića, kog sa Mićom Popovićem povezuje čuvena “Zadarska grupa”, u SANU je juče na konferenciji za novinare zajedno sa otvaranjem Popovićeve retrospektive najavljen i naučni skup “Polemički aspekti srpskog modernizma posle 1945” koji se planira 17. i 18. oktobra.

– Planovi SANU da u okviru retrospektive Miće Popovića organizuje i najavljeni naučni skup pomerili su fokus izložbe i kataloga, čije je težite na dominantnim temima i idejama njegovog slikarstva. Ovom izložbom i monografijom o Mići Popoviću dajemo novi ugao posmatranja njegovg složenog slikarskog opusa permamentno kritičkog i u stalnom stanju pobune i to kroz ikonografsku i semantičku ravan njegovog slikarskog izražavanja. Iako se slikarski jezik Miće Popovića menjao kroz razlitite faze njegovog stvaralaštva u fokusu su uvek bili čovek, njegova sloboda i prava. I to čovek u socijalističkoj i postsocijalističkoj Jugoslavijii – rekla je Vesna Kruljac u obraćanju novinarima.

Prema njenim rečima, za ovu retrospektivu odabrana su paradigmatična dela iz svih razvojnih faza Popovićevog slikarskog opusa, koja su nastajala u periodu od 1946. do 1990. – autoportreti, portreti, figuralne kompozicije, mrtve prirode i pejzaži.

– Ti radovi ukazuju da je Popovićevo slikarstvo bilo istraživački otvoreno za nove formalne podsticaje i istovremeno vezano za umetničku tradiciju, a permanentno kritički nastrojeno prema dominantnim estetičkim normama i političkoj ideologiji Titove Jugoslavije. Ova dela demonstriraju promene na planu formalnog jezika: počev od reafirmacije međuratnog „poetskog realizma“ ili intimizma, preko simboličkog govora, asocijativne i enformelne apstrakcije, do figuracije u duhu pop znaka i postmodernističkog simulakruma. U domenu sadržaja potvrđuju da je Popovićev opus imao jedan postojani centar, a to je – istina, pre svega o običnom čoveku i njegovoj sudbini u konkretnom istorijskom vremenu i sredini – naglasila je Vesna Kruljac.

Kako se juče čulo, u Galeriji SANU biće izloženi radovi koji se čuvaju u: SANU, Narodnom muzeju Srbije, Muzeju savremene umetnosti, Muzeju ZEPTER, Predsedništvu Srbije, izdavačkoj kući Politika A.D., Galeriji Matice srpske u Novom Sadu, Kulturnom centru „Vuk Karadžić“ u Loznici, Savremenoj galeriji Umetničke kolonije Ečka – Zrenjanin, Narodnom muzeju Kragujevac, Galeriji savremene likovne umetnosti Niš, Srpskoj čitaonici u Irigu, kao i u privatnim kolekcijama.

Postavku, čiji je dizajner Igor Stepanović, upotpuniće filmovi iz Arhiva Jugoslovenske kinoteke u Beogradu, kao i vizuelni materijal iz produkcije RTS-a i TV Novosti, a najavljeni su i prateći progarmi i stručna predavanja o stvaralaštvu Miodraga Miće Popovića.

– Mića Popovićić pripada plejadi progresivnih srpskh intelektulaca koji su koji su u Srbiji i Jugoslaviji obeležili epohu u kojoj su živeli. Bavio se različitim likovnim tehnikama, filmom, scenografijom, kostimografijom, pisao knjige… Nema likovnog kritičara koji o njemu nije pisao… Iako je bio u stalnom ideološkom i umetničkom sukobu sa jugoslovenskim establišmentom, država je ipak nagrađivala i otkupljivala njegova dela. Od 1978. bio dopisni, a potom od 1985. i redovni član SANU, zbog čega se ne može reći da bio u disidenskoj poziciji – ocenila je Vesna Kruljac.

Stoti rođendan Miodraga Miće Popovića bio je 12. juna. Rođen je 1923. u Loznici, ali je njegova porodica več 1927. došla u Beograd, gde je završio osnovnu školu i Treću mušku gimnaziju. Iz Nacionalne službe u koju je odveden 1942. pušten je naredne godine zbog bolesti.

Posle završetka Drugog svetskog rata mobilisan i upućen u propagandno odeljenje Štaba Druge armije.

Na lični zahtev 1945. upućen na front, gde je ranjen. Sa svojim bataljonom stigao do Lajbnica u Austriji.

Bio je član SKOJ-a, ali iz KPJ isključen je ubrzo po ulasku u partiju. U biografiji ima i četvoromesečnu epizodu u vojnom istražnom zatvoru, osudu i amanestiju Vojnog suda, kao i konačnu demobilizaciju.

Ni na Akademiji likovnih umetnosti u Beogradu, koju je upisao 1946. u klasi profesora Ivana Tabakovića, nije se dugo zadržao. Zajedno sa ostalim članovima “Zadarske grupe” – prve umetnićke kolonije u komunistčkoj Jugoslaviji, izbačen je sa Akademije zbog „samovolje i nediscipline“.

Svima osim njemu kasnije je dopušteno da nastave studije slikarstva. Obrazloženje je glasilo da je Mića Popović „svršen slikar, pa mu Akademije više nije potrebna“. Nastavio je da uči sam, uz pomoć profesora Tabačkog.

Mića Popović je sklonost ka likovnoj umetnosti pokazao već u gimaniziji, gde mu je profesor crtanja bio poznati srpski vajar Risto Stijović.

Kao plod druženja sa slikarem Svetolikom Lukićem, u zvaničnoj biorafiji Miće Popovića 1938. smatra se godinom o u kojoj je počeo da slika.
Posle mnogobojnih predratnih kolektivnim izložbi u zemlji i inostranstvu, prvu samostalnu izložbu Mića Popović imao je 1950. u Beogradu. Sledeće godine sa suprugom Verom Božičković odlazi u Pariz najpre na kratko, pa na duže, a onda i u NJujork, gde je bio i gostujući profesor na NJujorškom državnom univerzitetu u Olbaniju.

Likovni kritičari smatraju da je u Popovićevom umetničikom istraživanju bilo svega – od etnografskih motiva i srednjovekovnog živopisa, preko starog poetskog intimizma do anahrone „Pariske škole“ sa kojom se neposredno sreo tokom boravaka u Parizu, gde je upozano i temelje enformela. On je prošao kroz nekoliko slikarskih faza od kojih su najpoznatije upravo „enformel“ od 1959. do 1969. i „slikarstvo prizora“ od 1969. do 1979, koje ga je odvelo u angažovanu umetnost, a devedesetih godnia 20. veka i otvoreno opoziciono delovanje. Poslednji put u javnosti pojavio se pred pobunjenim studenatima Beogradskog univerziteta 1996. godine.

Preminuo je 22. decembra iste godine, a već 1997. ustanovljena je nagrada koja nosi njegovo ime, a koju svake druge godine Fond za afirmaciju stvaralaštva iz Beograda dodeljuje umetnicima za uspeh u oblastima kojima se Mića Popović bavio: u slikarstvu, književnosti, pozorištu i filmu.

Na 100. godišnicu rođenja Mića Popovć je dobio bistu u rodnoj Loznici.

Rekord

Pre izložbe koja se večeras otvara u Galeriji SANU poslednja retrospektiva Miće Popovića u Beogradu održana je pre četiri decenije, 1983. u istom prostroru. NJu je, prema rečima Jelene Mežinski Milovanović iz Galerije SANU, videlo 500 hiljada posetilaca i to je do sada najposećenija izložba u Galeriji Akademije od njenog zvaničng otvaranja 1968. godine.

Bez četiri velika platna

– U stvaralaštvu Miće Popovića postoji mali korpus od četiri slike velkog fomata bez kojih ova retrospektiva neće biti potpuna. SANU i porodica Miće Popovića učini su neviđene napore da bar jedna od njih bude izložena. Do tri je sada gotovo nemoguće doći. Bilo je nekih izgleda da na retrospektivi bude izložena slika u vlasništvu Dragana i Gordane Šolak, ali oni to nisu dozvolili- izjavio je Jovan Popović, sin Miće Popovića juče na konfereniji za novinare u SANU.
On je pojasnio da je reč o slici “Životinjsko carstvo” ili “Ričard Titovog lika”, zbog koje je Mića Popović 1974. otkazao izložbu u Kulturnom centru Beograda jer je vlast tražila da se to delo povuče.
Kako smo saznali u SBB fondaciji, razlog “neustupanja slike jeste isključivo nerešeno pitanje bezbednosti tog umetničkog dela“.

Putopisni dnevnici

Povodom stogodišnjice rođenja Miće Ppovića i njegove izložbe u Galeriji SANU izdavačka kuća Geopoetika objavljuje novo izdanje njegove knjige “Putopisni dnevnici”, saopšteno je juče iz ove izdavačke kuće. Ova knjiga, čije je prvo izdanje Geopoetika objavila 2006, sadrži i crteže Miće Popovića. Prva izdanja “Putopisnih dnevnika” i knjige Miće Popovića “Svet Antun”, takođe objavljene u Geopoetici izložena su u okviru ranije otvorene kamerne izložbe u prijemnom holu Biblioteke SANU, koja predstavlja svojevrsni uvod u najavljenu retrospekitivu u Galeriji Srpske akademije.