Foto: Stanislav MilojkovićDve Nemačke otimale su se čak i oko tumačenja i prisvajanja vlastite istorije. Iza tih ideoloških sofizama, DDR – napisao je Čezare Kases – jedan od velikih mislilaca levice i italijanske kulture – jeste bila zemlja u kojoj je polovina građana špijunirala onu drugu, što je, između ostalog, predstavljalo ne tako plodotvornu aktivnost.
Istočni Berlin bio je raj za špijune i dvostruku igru, američki agenti dostavljali su informacije onim sovjetskim i obratno, u nepresušnom repertoaru za krimi romane i filmove. Imao je živu, kreativnu i mukotrpno stvaranu književnost, u kojoj su dva odvažna kritičara režima katkad bila primorana da budu kolaboracionisti i da pribave škakljive informacije, što će kasnije, nakon pada Zida, za posledicu imati uzajamno optuživanje i ozlojeđenost.
Više sam puta, u tim dugim godinama, bio i u istočnom Berlinu, mračnoj i impozantnoj sovjetskoj prestonici s grandioznim zdanjima i klasičnim spomenicima, na koje je zapadni Berlin odgovarao KDV-om, ogromnim, primamljivim i bleštavim vašarom zapadnog blagostanja, neboderom Springer, desničarskim izdavačem, i mnogobrojnim impozantnim i često groznim građevinama. Nakon ponovnog ujedinjenja, sa prozora Vima Vendersa, reditelja „Neba nad Berlinom“, video sam kolosalne radove na Postdamer placu, mašine što ruše ogromna zdanja, dizalice koje premeštaju tone materijala i ruševina, veliku selidbu istorije.
Mnogo godina dva Berlina živela su antitetične i razdvojene živote.
U zapadnom delu dešavali su se nemiri ’68, umetničko bujanje najrazličitijih eksperimenata što su podsećali na razuzdani i transgresivni Berlin iz dvadesetih godina, neprekidne antiameričke demonstracije, širenje RAF-ovog terorizma i represije kao odgovora.
U istočnom delu, gde se nedugo pre toga pucalo na one koji bi pokušali da preskoče Zid – uzbuđenje povodom obnove. Pamtim, sa jednog ručka godinu dana nakon pada Zida, izražajno i uzbuđeno lice Branta i Karla Ota Pola, na čelu Centralne nemačke banke (Bundesbank), koji mi je objašnjavao izjednačavanje istočne marke, potpuno bezvredne, sa jakom zapadnom markom. Dvadeset pet milijardi istovareno u bedne banke istočnog Berlina. Drugom prilikom slušao sam Gizija, lidera bivše Komunističke partije, demokratizovane i preimenovane, kako grmi protiv bolesti kapitalizma i iznosi da komunizam ne treba da bude rešenje, već neophodno antitelo, što je i više nego razumno.
*Žao mi je što nisam video povorku ruskih vojnika kako napušta grad, te okupirane-okupatore vojnike, zatvorene u kasarnama i pod zabranom da imaju dodira s Berlincima, u zajedničkoj prilično sivoj sudbini.
Postoji priča, čijeg se autora u ovom trenutku ne sećam, koja pripoveda o Berlincu što pokušava da pobegne na Zapad kopajući tunel pod Zidom; kopa i kopa lagume i meandre, gubi se u slepim ulicama i neočekivanim pećinama i rupama, što više kopa, to više luta i nestaje u tom lavirintu. Možda je i dalje tamo dole, u mračnom podzemlju grada.
Autor je poznati italijanski pisac, redovni kolumnista Corriere della Sera, autor romana „Dunav“ i „Obustavljen postupak“ koji su na srpskom jeziku objavljeni u izdanju Arhipelaga.
Prevod sa italijanskog: Nataša Gavrilović
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
