Početkom avgusta započeti radovi na istraživanju urbanog gradskog jezgra na arheološkom lokalitetu Viminacijum doveli su do novog otkrića – trijumfalne kapije za koju se pretpostavlja da je sagrađena krajem 2. ili najkasnije u prvoj deceniji 3. veka nove ere, u vreme vladavine rimskog cara Karakale, najstarijeg sina cara Septemija Severa.
Karakala je 195. ili 196. godine na Viminacijumu izvikan za cezara i označen za budućeg imperatora.
– Otkrićem trijumfalne kapije, Viminacijum se svrstao u red svetskih mesta gde se nalaze slavoluci – kaže za Danas arheolog Miomir Korać, naučni savetnik i rukovodilac projekta Viminacijum.
Prema njegovim rečima, istraživačku ekipu ekipu čine stručnjaci: Saša Redžić, Ilija Danković, Mladen Jovičić, Angelina Raičković, kao i studenti Kristina Živković i Petar Kojadinović.
– U protekle dve decenije u okviru grada istraživana su kupatila – termae i amfiteatar, dok su poslednja istraživanja stambenih četvrti sprovedena pre čitavih pola veka. Plan istraživanja urbanog jezgra Viminacijuma podrazumevao je da prvi iskopi budu usmereni na glavnu viminacijumsku ulicu – decumanus. Ulica široka 10,40 m je locirana, a usledila su i iskopavanja složene kanalizacione mreže. Potvrđene su i kolonade stubova koje su postojale sa obe strane ulice. Međutim, dok su svi pomenuti arheološki ostaci bili očekivani, jedan deo iskopina je u početku zbunjivao, a zatim i potpuno iznenadio i oduševio tim arheologa. Na jednoj deonici ulice, na četiri mesta nedostaje kolovoz i njegova supstrukcija, a tu nalaze temeljne stope u obliku kvadrata, građene od masivnih komada krečnjaka. Postalo je jasno da se radi o temeljima tetrapilona, građevine na četiri stuba, sa prolazima na četiri strane. Nije bilo dileme da se radi o jednom od zaštitnih znakova rimske civilizacije kada je arhitektura u pitanju – slavoluku ili trijumfalnoj kapiji – ističe Mimir Korać.
On objašnjava da su „slavoluci ili trijumfalne kapije nastali u doba republike sa ciljem da se proslavi pobeda i donošenje plena velikih vojskovođa“ i da je „po pravilu reč o slobodnostojećim građevinama, bilo da se radi o jednostavnom luku koji premošćuje ulicu, raščlanjenom tipu sa tri prolaza, ili sa jednim prolazom u formi tetrapilona“.
„Viminacijumska trijumfalna kapija je u formi tetrapilona sa jednim prolazom i poljem za natpis iznad lučnog dela. Prema dimenzijama, izuzetno je bliska slavoluku Arco dei Gavi u Veroni… O samom izgledu trijumfalne kapije može se spekulisati na osnovu poređenja sa sličnim objektima, kao na primer Karakalinim slavolukom u Đemili u Alžiru, kao i na osnovu arhitektonskih delova otkrivenih na samom lokalitetu. Nažalost, Viminacijum je već u post antičkom periodu doživeo razaranja i masovno sekundarno upotrebljavanje građevinskih ostataka, naročito u srednjem veku za izgradnju srednjevekovnih gradova“, napominje Miomir Korać.
On objašnjava i da je „imperator Karakala poznat po čuvenom Karakalinom ediktu iz 212. godine po kojem su svi slobodni stanovnici rimskog Carstva dobili rimska građanska prava“.
– Karakala je rođen u Ludunumu, današnji Lion, 4. aprila 188, a umro je u 29. godini 8. aprila 217. u blizini Kare u Mesopotamiji na putu iz Edese. Od 198. do 211. vladao je zajedno sa svojim ocem Septimijem Severom. Nadimak Karakala je najverovatnije dobio na osnovu galskog ogrtača koji je nosio. Dion Kasije nas obaveštava o još jednom nadimku Karakale – Tarautas zbog sličnosti sa jednim gladijatorom. Imao je izuzetnu strast prema vojničkom pozivu i kao mlad je pratio svog oca Septimija Severa u njegovim ratnim pohodima. Posle pogibije Septimija Severa tokom pohoda na Britaniju 211, Karakala postaje imperator. Svoga brata savladara Getu, kako nam saopštavaju istorijski izvoru, ubio je u majčinom zagrljaju. Izvori kažu da je potom ubio preko 20.000 Getinih pristalica. Na novcima se predstavljao sa odličjima bogova i jedini je rimski imperator koji je na statuama bio prikazan kao faraon. Bio je poklonik egipatskog boga Serapisa i bio je tolerantan prema hrišćanskoj i jevrejskoj veri. Između 212. i 216. izgradio i ‚Karakaline terme‘ u Rimu koje po svojim dimenzijama nadmašuju sve terme izgrađene do tada, a u okviru kojih su bile i dve biblioteke – na latinskom i grčkom jeziku. Ubio ga je 217. komandant pretorijanske garde Marko Opelije Makrin – napominje Miomir Korać.
Natpis kao dokaz
Nedvosmislenu potvrdu da se radi o Karakalinoj trijumfalnoj kapiji je i otkrivena fragmentovana mermerna ploča sa očuvanim slovima.
Očuvano je osam slova u dva reda sa tekstom CAES/ANTO.
Slova su pažljivo urezana rimskom kapitalom.
Ovaj fragment je deo monumentalne ploče na kojoj je urezan tekst u slavu rimskog imperatora Karakale, objašnjava Miomir Korać.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
