Umetnost kao ratni plen

Ove zime je, pred Božić, otvorena zanimljiva izložba naslovljena „Univerzalni muzej. Od Napoleonovog sna do Kanove“ – „Il Museo Universale. Dal sogno di Napoleone a Canova“. NJu su pripremili: Valter Kurzi (Valter Curzi), Karolina Bruk (Carolina Brook) i Klaudio Parizi Presiče (Claudio Parisi Presicce). Ova velika izložba dokumentuje povratak remek-dela italijanske umetnosti koja je kao „ratni plen“ odnesena u Francusku. Reč je o slikama od Rafaela do Ticijana, od Karačija do Gvida Renija, Tintoreta i Kanove. Izložba „Univerzalni muzej. Od Napoleonovog sna do Kanove“ egzemplarno dokumentuje najvažnije faze sudbine umetnosti u Italiji na primerima konfiskovanih slika.

Lanjska, 2016. je bila ključni praznik u istoriji evropske civilizacije i kulture generalno, a za Italiju u posebnom smislu. Reč je o 1816. godini kad su remek-dela umetnosti i arheologije vraćene u Rim nakon Napoleonove konfiskacije. Između 1796. i 1814. sa teritorije celokupne Italije Francuska armija konfiskovano je više od 500 umetničkih artefakata koji su odvedeni u Pariz i tu bili izloženi u Luvru. Ova velika izložba revocira godišnjicu tog istorijskog transfera, koji ujedno markira i jednu krucijalnu epizodu u kulturnoj istoriji Italije, 200. godišnjicu restitucije, kao posledica zaključaka sa Bečkog kongresa iz 1815 – velikog dela umetničkih artefakata koje je u ime Papske države (Stato Pontificio) rekvirirao Napoleon. Mnogi umetnički objekti i artefakti su se sa italijanskog poluostrva, našli kao trofej i „ratni plen“ u Francuskoj.

Ova izložba dokumentuje samo jedan deo sjaja i glorije umetnosti Italije koja je sukcesivno od 1816. vraćana iz Francuske u Italiju odnosno svoju originalnu provenijenciju. Tako su se tu na ovoj izložbi našle slike iz muzeja i galerija kao što su pinakoteke iz Brera i Bolonje, Galerije venecijanske akademije i Nacionalne galerije Umbrije. .

Na izložbi se može videti ono što su Napoleonovi komesari „izabrali“ iz klasičnog nasleđa italijanske umetnosti. Zanimljivo je da je ljubav prema umetnosti trećenta i kvatroćenta u tome bila najizraženija. Ovakvi primeri restitucije umetnosti ulivaju nadu i još mnogim drugim posednicima umetnosti da će njihovi istorijsko-umetnički artefakti koji krase izložbene salone svetskih muzeja i kolekcija, jednoga dana možda ponovo naći u okruženju svoga nastanka, iako je, ruku na srce, veoma teško zamisliti da će se, na primer, eksponati egipatske umetnosti ili antičke plastike iz Luvra, Eremitaža, Metropolitena jednoga dana u nastupu benevolentne nadoknade naći u zemljama svoje prvorodne provenijencije. I mimo te osnovane skepse, izložba u Rimu uliva i takvu utopijsku nadu.