Samo nedelju dana nakon što je arheološki tim na čelu sa Miomirom Koraćem na području rimskog Viminacijuma iskopao nove epohalne naleze.
Porodičnu grobnicu sa očuvanim freskama koja nam je otkrila još jedan način sahranjivanja u Starom Rimu, ali i, kako su ih ushićeni arheolozi nazvali – „sedam veličanstvenih“ – sedam zlatnih rimskih novčića pohranjenih u nju u pokušaju da se blago sakrije pred najezdom Huna sredinom V veka, usledio je još jedan, izgleda još značajniji nalaz.
Na nekropolama Viminacijuma kao da je zavladala zlatna groznica. Arheološki tim koji predvodi dr Miomir Korać, naučni savetnik i direktor Arheološkog instituta, pronašao je pločice od zlatnog i srebrnog lima ispisane magijskim simbolima. Kao i prethodni put, a uostalom i kako se to neretko dešava u arheologiji, sve je vezano za nekropolu jer grobovi su ne svedoče samo o samo obredima sahranjivanja, već i o verovanjima, dakle, religiji i mitologiji, načinima života, dakle, o tome da li je u pitanju bio neki uvaženi član društva, bogataš, siromah…
Na ovoj nekropoli iz kasne antike (IV v.n.e.), na arheološkom lokalitetu Pećine, istražena su 152 groba skeletno sahranjenih pokojnika. Sahrane su mahom bile siromašne u pogledu grobnih priloga, što ne mora nužno govoriti o ekonomskom statusu pokojnika, objašnjava Korać, već je moguće da je to posledica njihove pripadnosti hrišćanskoj zajednici. Najveći broj nalaza čine posude od stakla, ogrlice od staklenih perli, bronzane narukvice sa završecima u vidu zmijskih glava, krstaste fibule (ukrasne kopče) i pojasne garniture od bronze.
U grobu pokojnika, čiji će pol biti poznat nakon antropoloških analiza, sa strane stopala otkrivena je kapsula od bronze u kojoj se nalazio svitak od srebrnog lima unutar kog je otkriven još jedan od zlatnog lima, što predstavlja izuzetno redak nalaz. Obe pločice-lamele su gusto ispisane simbolima urezanim oštrim predmetom, a mukotrpan rad na njihovom iščitavanja i interpretiranju tek predstoji. Postojanje ovakvih pločica poznato je još od vremena stare Grčke (V-IV v. p.n.e.), i zadržale su se u upotrebi tokom celog perioda Rimskog carstva, sve do IV v. n. e. Na starogrčkom su se nazivale katedosmoi, a na latinskom defixiones. Radi se o mediju putem kojeg se obraćalo natprirodnim silama ili radije božanstvima ili demonima sa različitim molbama. Najčešće su u pitanju različite kletve ili vradžbine vezivanja kakve su na primer i ljubavne čini. Do sada ih je na teritoriji Rimskog carstva otkriveno oko 1.500, ali su one u najvećem broju slučajeva načinjene od olova, zbog magijskih svojstava ovog metala, ali su zlatne pločoce-lamele izuzetno retke. Jedinstvenost ove dve pločice (lamele) je u tome što je na jednoj tekst u potpunosti sastavljen od različitih simbola, a na drugoj je starogrčki alfabet, ali nepoznati jezik, što je krajnje neuobičajeno. Praksa je bila da se napiše tekst na starogrčkom ili latinskom koji objašnjava šta se traži od onostranih sila, uz eventualno dodat tekst načinjen od reči poznatih kao voces mysticae, što je bio jezik razumljiv demonima. Na kraju, dodavani su simboli nazivani charakteres, koji su pozivali različite sile. Veruje se da se radi o prastarim astrološkim znacima, od kojih svaki predstavlja određenu planetarnu ili kosmičku silu, dok kod hrišćana označavaju anđele i druge natprirodne sile. Srebrna pločica-lamela iz pomenutog groba je unikatan upravo iz razloga što je u potpunosti ispisana isključivo ovim simbolima.
Defixiones su najčešće polagani u reke, mora, zemlju, bunare ali i grobove prerano ili nasilno umrlih individua, da bi se osiguralo da će zahtev stići do onih kojima je upućen. U tom kontekstu će nalazi fizičkih antropologa koji će utvrditi pol i uzrast pokojnika biti još interesantniji.
Uzevši u obzir izbor metala koji su korišćeni, ali i činjenicu da je kapsula u kojoj su pločice nađene imala dodatke koji su joj dali funkciju priveska, može se govoriti i o nekoj vrsti amuleta koji je imao zaštitni karakter u toku života pokojnika ili pokojnice. Zlatna pločica ili lamela sadrži 11 kolona teksta sastavljenog u potpunosti (ili delom, još nije jasno) od imena bogova/demona iz bliskoistočnog areala, koji se prizivaju da pomognu onom ko nosi amulet.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
