Uzbudljivo i nostalgično pripovedanje o detinjstvu

Roman makedonskog i srpskog akademika Vlada Uroševića „Madžun“ upravo je objavljen u izdanju Arhipelaga i Dosije Studija, u proznoj ediciji Element, i u prevodu Danke Andonovski.

„Madžun“ je uzbudljivo i nostalgično pripovedanje o detinjstvu u godinama pred Drugi svetski rat i na početku rata, a radnja je smeštena u okvirima građanske porodice Skoplja, usred jedne burne istorijske epohe.

Svi događaji, od porodičnih, preko društvenih, do istorijskih, sagledavaju se iz perspektive radoznalog i nesmirenog dečaka koji želi da zaviri u komplikovani svet odraslih.

Dečak zainteresovano istražuje događaje u svojoj porodici, razgovore odraslih, događaje iz ulice i grada, pokušavajući da ih razume i prevede na jezik svog detinjeg iskustva.

Istovremeno, Uroševićev junak pokreće najraznovrsnije dečje avanture koje ispunjavaju svet odrastanja.

Dramatična početak istorije, oličen u ratu, bombardovanju i prvim danima okupacije, označava kraj detinjstva punog živopisnih scena, neodoljivih epizoda, humornih situacija i nesvakidašnje pripovedačke mašte.

– Roman „Madžun“, dakako, može biti čitan po analogiji i u poredbenim relacijama sa značajnim delima evropske proze, počev, recimo, od prve knjige Lava Nikolajeviča Tolstoja za dati kontekst paradigmatičnog naslova „Detinjstvo“, pa preko „Limenog doboša“ Gintera Grasa do, na primer, „Užasa praznine“ skorašnjeg nobelovca Petera Handkea – kaže Mihajlo Pantić u pogovoru srpskom izdanju Uroševićevog romana „Madžun“.

A sasvim prirodno, kako ističe Pantić, i načinom pripovedanja i ukupnom umetničkom vrednošću, ovaj roman ulazi u korpus dela istovrsne tematike koja su u većoj ili manjoj meri reprezentovala prozu kako pojedinih značajnih južnoslovenskih autora, tako i samih književnosti kojima su oni pripadali.

– „Madžun“, drukčije rečeno, svojim osnovnim karakteristikama produžava niz dela nastalih uzduž celog XX veka na južnoslovenskom kulturnom prostoru, od Djetinjstva u „Agramu“ Miroslava Кrleže, preko uvodnih stranica velikog romana „Proljeća Ivana Galeba“ Vladana Desnice, potom najznačajnije knjige novela Branka Ćopića „Bašta sljezove boje“, do zbirke priča takođe indikativnog naslova „Rani jadi“ i romana „Bašta, pepeo“ Danila Кiša – kaže Mihajlo Pantić.

Vlada Urošević, pesnik, romansijer, pripovedač, esejist, književni i likovni kritičar, antologičar, prevodilac, rođen je u Skoplju 1934. godine.
Kao redovni profesor Filološkog fakulteta „Blaže Кoneski“ Univerziteta u Skoplju predavao je istoriju evropske književnosti 19. i 20. veka.

Član je Makedonske akademije nauka i umetnosti, Srpske akademije nauka i umetnosti, Evropske pesničke akademije (Luksemburg), Slovenske akademije književnosti i umetnosti (Varna), i dopisni član akademije „Malarme“ (Pariz).

Objavio je romane „Ukus bresaka“ (1964), „Dvorski pesnik u napravi za letenje“ (1996), „Divlja liga“ (2000), „Moja rođaka Emilija“ (1994), „Zmajeva nevesta“ (2011) i „Madžun“ (2018).

Urošević je jedini makedonski pesnik koji je tri puta (1967, 1973, 1986) dobio nagradu „Braća Miladinovci“ za najbolju pesničku knjigu na Struškim večerima poezije.

Dobitnik je i nekoliko inostranih priznanja: nagrade „Halide Edip Adivar“ Turskog PEN centra, nagrade „Veliko leteće pero“ na međunarodnom pesničkom festivalu „Slovenski zagrljaj“ (Varna) i Ordena „Sergej Jesenjin“ Saveza pisaca Rusije.

Кnjige Vlada Uroševića prevedene su na engleski, nemački, francuski, španski, poljski, ruski, srpski, bugarski i slovenački jezik.