spomenici kultureFoto N1 Iva Kesić

Među građevinama koje su zaštićene Zavodom za zaštitu spomenika kulture Beograda, nalaze se, pored Moderne garaže, zgrade nekadašnjeg auto-servisa na Autokomandi i zgrade „Jugošpeda“ – i nekoliko vila na Vračaru, kao i jedan deo šireg gradskog centra Beograda, piše N1.

U nastavku prenisimo tekst o tome koja su još zdanja uvrštena u spomenike kulture.

Kuća Flašar

Vila se nalazi se na Čuburi, na uglu ulica Đorđa Vajferta i Kornelija Stankovića. Izgrađena je tridesetih godina, kao porodična vila sa jednim spratom. Kuću je od vlasnika otkupio Ignjat Flašar 1936. godine, nakon čega je dogradio još jedan sprat sa terasom. Vila je sagrađena po projektu arhitekte Milutina Borisavljevića.

“Iako se kuća nalazi na terenu između dve ulice, od kojih je ona kojoj je okrenut ulaz u kuću osetnog pada, ništa ne narušava njenu skladnu čvrstinu, već naprotiv – kuća dominira terenom”, navodi se na sajtu Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda. Ispred same vile je postavljena bista kompozitora Kornelija Stankovića.

Ko je bio arhitekta Milutin Borisavljević?

Pored ove, sagrađeno je još tri vile na Vračaru po njegovim projektima, a nedaleko od kuće Flašar na Vračaru, nalazi se i osnovna škola “Kralj Petar II Karađorđević, koja je takođe delo ovog arhitekte.

Jedno od njegovih najistaknutijih dela je ograda Studentskog parka, koja je takođe jedno od zaštićenih kulturnih dobara. Rekonstrukcija ograde, koja je u lošem stanju, najavljivana je više puta ali nije realizovana, kako smo pisali u septembru.

„Ograda Studentskog parka je delo Milutina Borisavljevića, izvedeno 1929. godine. To je remek delo. Ima brojnih oštećenja. Ovo je zahtevno u pogledu rekonstrukcije, ali tako je često sa vrhunskom arhitekturom”, izjavio je tom prilikom za N1 profesor Arhitektonskog fakulteta Ivan Rašković.

Borisavljević se teško uklopio u posleratni graditeljski milje, zbog čega se seli u Pariz, gde i umire 1970. godine.

Raspored prostorija u vili Flašar je simetričan, prozori u prizemlju su lučkog oblika, kao i ulaz, dok su prozori i terase na spratu pravougaoni sa ogradama od kovanog gvožđa, po ugledu na francusku arhitekturu. U prizemlju se nalazio salon, kuhinja, trpezarija i soba za rad, a na spratu kupatilo i spavaće sobe.

Danas ona više nije privatna vila, već se na njenom ulazu nalazi tabla sa natpisom firme. Sa bočne strane, iz ulice Đorđa Vajferta, vidljivo je oštećenje na fasadi.

Krunski venac

Krunski venac, deo šireg gradskog centra u Beogradu, počeo je da se gradi početkom dvadesetog veka. Do tada, ovo područje je bilo prekriveno livadama, kukuruzištima, praznim placevima sa ponekom kućom i neregulisanim potokom, kako se navodi na sajtu Zavoda. Zemljište je najvećim delom pripadalo Vladimiru Kaleniću, beogradskom obućaru.

U periodu između dva svetska rata, na ovom prostoru su sagrađene vile u kojima su živeli beogradski advokati, trgovci, lekari, ministri, inženjeri.

Najveći broj vila nastao je po projektima ruskog arhitekte Valerija Staševskog (Kalenićeva broj 1, 2 i 4, Topolska 2, Petrogradska 7, Maksima Gorkog 11).

O značaju Krunskog venca, navodi Zavod, govori i činjenica da je osnovano i Društvo za uređenje i ulepšavanje Krunskog venca, koje je i iniciralo da ovo područje dobije svoju pijacu. Pijaca Kalenić, nedavno je proglašena jednom od najboljih svetskih pijaca prema Fajnenšel tajmsu.

Venac se može podeliti u dve zone – mirniji deo gde se nalaze kuće sa baštama i dvorištima i deo sa građevinama od dva do tri sprata u ulicama Maksima Gorkog, Kalenićevoj, Novopazarskoj i Vojvode Dragomira koje su bile namenjene i trgovinama u prizemlju.

Na sajtu Zavoda za zaštitu spomenika, navodi se da su najvredniji objekti duž Topolske i Vojvode Dragomira „koji i dalje jasno formiraju ambijent Krunskog venca iz vremena kada je nastao, uključujući posebne mikroambijente, poput skverova koji dodatno doprinose kvalitetu života u ovoj celini“.

„Neki od objekata imaju potencijalno spomenička svojstva i podrobnije buduće istraživanje trebalo bi da pokaže da li ima dovoljno elemenata za njihovo utvrđivanje za pojedinačna kulturna dobra“, navodi se iz Zavoda.

Ko je bio arhitekta Valerije Staševski?

Arhitekta koji je projektovao najveći broj vila koje se nalaze u okviru Krunskog venca, projektovao je i zgrada u vidu hale koja je izgrađena 1929. godine – prvu Modernu garažu u centru Beograda, gde je donedavno bio Muzej automobila.

Staševski je rođen u Petrogradu 1882. godine, a na naše prostore je došao dvadesetih godina prošlog veka, nakon čega je postao i deo Ministarstva građevinarstva.

Jedno od njegovih dela je i Hram Svete Trojice na Tašmajdanu.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.

Komentari