Zvezdano doba srpske animacije u Maloj galeriji ULUPUDS

Ako izuzmemo fenomen filmova od papira i filmova drugim sredstvima, kao i rad za strane produkcije, simbolički početak srpske profesionalne animacije možemo smestiti u Beograd, u delovanje pionira srpskog filma, Slavka Jovanovića.

Po literaturi, Jovanović je 1923. uradio animaciju za uvodnu špicu ambicioznog igranog filma Hajduk Stanko, u tehnici lutka filma, sa visokim rezultatima, po svedočenju savremenika. Nažalost, film nije snimljen do kraja, ali je kulturno zanimljivo da je u pitanju motiv romana Janka Veselinovića (posvećenog Tesli), kojim je počela moderna srpska kultura (1894), štiva koje postalo prvi moderni grafički roman, strip temeljen na srpskoj kulturi (Lobačev, 1935), a koji je nastavio da bude kulturni marker našeg identiteta sve do savremenog doba (veličanstvene vizije Rade Tovladijca).

I u animaciji, dakle postoji pun idejno-personalni kontinuitet srpske kulture, baš kao i u slučaju srpskog dokumentarnog i igranog filma ili stripa. Ovo znači da se u periodu 2023/25. nalazimo u godišnjici od punog stoleća srpske profesionalne animacije, računavši od Jovanovićeve animirane umetničke najave, navodi Zoran Stefanović. Povodom 100 godina animacije u Srbiji, treća po redu izložba odvijaće se u Beogradu, u Maloj galeriji ULUPUDS, a zatim i četvrta na Međunarodnom festivalu autorskog filma u Sremskim Karlovcima.

Organizatori ovim projektom žele da utiču na razvoj svesti o kulturnom razvoju u oblasti filma i animacije, pruže neophodan materijal, kako bi se podaci i građa uključili u strategiju kinematografije, koja se kreira za naredni period. Koncept projekta je da se svake godine predstavi producent animiranih filmova i autori tih filmova. Kako bi se doživeo ceo proces nastanka animiranog dela, izloženi su crteži iz filmova, makete za bojenje, i način planiranja kadrova likova u animiranom filmu Zorane Keser, Milana Marića, Dragana Ristića, Zorana Tucića i Alekse Gajića, Gordane Goce Vitomirov, Mirjane Mićanović Tičerić i Snežane Trstenjak.

Na trećoj i četvrtoj izložbi predstaviće se produkcija Centar grupe na čelu sa Vladanom Zdravkovićem, vizionarom i umetnikom koji je u Srbiju doneo duh novih tehnologija, kompjuterske animacije i multimedije. Multimedijalne publikacije su se pojavile u Srbiji već tokom 1990-ih godina ubrzo posle njihovog pojavljivanja u svetu.

Prve publikacije su objavljivane na flopi-diskovima i sadržale su jednostavnu grafiku i zvuk. Jugoslavija je u oblasti multimedije kvalitetom programa i dizajna interfejsa bila slobodno se može tvrditi vrh Evropske produkcije. Broj multimedijalnih izdanja nije bio na nivou razvijenih zemalja Zapadne Evrope, ali je daleko premašivao broj izdanja susednih zemalja. U Jugoslaviji je prvi CD ROM izdat više nego godinu dana pre Hrvatske ili Grčke, dok je razlika u kvalitetu prvih godina bila evidentna u svakom pogledu. Zanimljivo je da je u oblasti kulture, jugoslovenska produkcija bila najbrojnija. U procentualnom učešću multimedijalnih publikacija sa kulturnim sadržajem Jugoslavija je dugo godina u svetskom vrhu. Prvi multimedijalni CD ROM Pavaroti objavljen je 1994. u koprodukciji Centar Group i Narodne knjige.