„Čvrsta hijerarhija po uzoru na fašizam“: Koje geslo je povezalo navijače Dinama i Panatinaikosa?

Sa sociološkog i kulturološkog aspekta izučavanja navijača i njihovog ekstremnog delovanja kroz huliganske oblike tako se može opisati obračun sa smrtnim ishodom između pristalica zagrebačkog Dinama i Panatinaikosa s jedne strane i AEK-a s druge u predvečerje prve utakmice trećeg kola kvalifikacija za Ligu šampiona između hrvatskog i grčkog prvaka, koja je neminovno odložena.

Sociolog Koković: Načini za dokazivanje i prestiž

Šta je to u ljudskom biću što ga vodi prema piću možda se sazna iz pesme s prvog studijskog albuma zagrebačkog “Prljavog kazališta” (1979), ali šta je to u ljudskom biću što ga tera da kolektivnu solidarnost kao osobenost navijačke subkulture dokazuje hladnokrvnim ubistvom pripadnika suprotstavljenog tabora?

Sociolog Dragan Koković, koji je naučni rad posvetio kroz opsežnu literaturu i pogubnim pojavama u sportu, ukazuje da se nasilju pribegava iz potrebe da se grupa prikaže u svom svetlu, da na razne načine dođe u centar medijske pažnje i da se uzdigne u prestižu sa sličnima.

“Navijače, odane klubu zbog iskrene ljubavi prema njemu, treba strogo razlikovati od huligana. Huligani su autonomni, bespogovorno streme ostvarivanju svojih potreba i ciljeva i samodovoljni su u svom entitetu, ne prezajući da postignu ono što su naumili bez obzira na posledice po sebe, a uporedo čineći medveđu uslugu onima kojima, u navijačkom smislu, pružaju podršku. Na kraju krajeva trpe klubovi kroz neke vidove sankcija, ali nisu oni ni krivi ni dužni. Često su u sprezi s takvima, nekada iz straha, a nekada iz namere da ih upotrebe i zloupotrebe za sopstvene interese. To je slučaj i kada je u pitanju politička instrumentalizacija”.

“Loši plavi momci” (Bad Blue Boys – BBB), pristalice zagrebačkih “modrih”, imaju drugačiju identifikaciju od običnih purgera, starovremskih Dinamovih pristalica, koji su kroz taj izraz ponosno držali do posebnosti svog grada, Raspad Jugoslavije i ratni vihor na prostoru Hrvatske bili su plodno tle za fašizaciju. “Bojsi” su se i nebrojeno puta u evropskim gradovima, kad je Dinamo igrao u gostima, predstavili lokalnom stanovništvu i kao izgrednici i kao sledbenici nacističke ideologije.

“Lak je bio put od stadiona do rova i nazad na tribinu. I njihova čvrsta hijerarhija i unutrašnja struktura su ustrojeni po uzoru na fašizam. Otuda je jedan od oblika njihovog delovanja kao znak prepoznatljivosti militantni nastup. Nasilnički odnos prema drugome nije isključivo posledica mržnje nego i način dokazivanja u širokom navijačkom korpusu. Zato i nose imena zlotvori, loši momci ili horde zla i neguju simbole kao što su mrtvačka glava, sekire, koplja, vatreno oružje”, obrazlaže Koković.

Zajec, legenda u bratstvu

U povezanosti navijačkih entiteta i u njihovom međusobnom uvažavanju i solidarnosti ističu se bratstva. Bratimljenje Zvezdinih i Olimpijakosovih navijača, recimo, ima logično ishodište u istim bojama (crveno-beli) i istoj veri (pravoslavlje), ali otkud prisan odnos navijača Dinama i Panatinaikosa, koji su u brutalnom okršaju u Atini delovali kao uskoci sa strane i njihovi privrženi domicilni jataci?

Navijačka legenda kaže da su Zagrepčani prilikom utakmice Olimpijakosa i Dinama u Ligi šampiona 2015. najavili najvatrenijim domaćim pristalicama dolazak na obračun, jer ih smatraju prijateljem svog neprijatelja (Zvezdine “delije”). Na rečeno mesto, međutim, niko se od crveno-belih nije stvorio, što je u navijačkom kodeksu značilo trofej za pozivara.

Navijači Panatinaikosa, to jest njihova glavna grupacija Kapija 13 (po broju ulaza na stadion), odmah su pružili ruku prijateljstva “Bojsima”, odajući im priznanje za trijumf nad njima omraženom skupinom.

Nije ih, dakle, spojila ideologija nego geslo “neprijatelj mog neprijatelja mi je prijatelj”. Tešnje su se povezali u potonjim godinama preko pristalica Rome i bečkog Rapida, s kojima su se već znali.

Kako to biva u navijačkim bratstvima, jedni drugima sad dolaze u goste i ističu obeležja jedni drugih na svojim utakmicama. Grci su pre nekog vremena išli u Zagreb na turnir u malom fudbalu koji su priredili dinamovci, uz učešće nekih poznatih fudbalskih imena. Jedno od njih je bio i Velimir Zajec, nekadašnji jugoslovenski reprezentativac, koji se u oba kluba istakao kao igrač, a oba je i trenirao.