Aerodrom pod okupacijom zadista

Ova riječ je već obišla svijet kao ime za fenomen koji se razvio u Francuskoj posljednjih godina. Fenomen je puno značajniji nego što je brojčano reprezentativan, sa samo nekoliko stotina, ili možda, na raznim stranama, par hiljada aktivista. Smatra se da danas u Francuskoj ima petnaestak zadističkih komuna.

Ime zadisti proizilazi iz riječi ZAD koja je skraćenica za „Zonu koju treba odbraniti“ (na francuskom: Zone ŕ défendre) i ona je ekologičarski izum. Ime je postalo popularno oko 2010. godine kao naziv za pokret otpora izgradnji velikog aerodroma sjeverno od grada Nanta, skoro na atlantskoj obali. Taj pokret je inspirisan, kombinovano, motivima zaštite prirode, zahtjevima da lokalno stanovništvo sâmo odlučuje o uređenju vlastite teritorije i odbacivanjem koncepcije produktivističke ekonomije.

Sadašnji pokret ima svoju predistoriju. Svi ga upoređuju sa pokretom protiv proširenja vojnog kompleksa na jugu Francuske, na visoravni Larzak (Larzac), koji je trajao deset godina, od 1971 do 1981. U jednom trenutku, 1973. godine, na tom terenu se okupilo skoro 100.000 demonstranata u znak solidarnosti sa 103 lokalna poljoprivrednika koji nisu htjeli prihvatiti eksproprijaciju svojih imanja. Projekt je tako bio blokiran te je tek 1981. godine, poslije mnogo peripetija, novoizabrani predsjednik republike Fransoa Miteran svečano objavio napuštanje ideje o tom proširenju vojnih instalacija.

Priču o aerodromu koji nam je ovdje povod, odsad definitivno virtuelnom, moramo dati sa malo više detalja. Ideja je lansirana prije više od pedeset godina. Iako grad Nant već ima poveći aerodrom, izgradnja nove superstrukture na teritoriji opštine Notr-Dam-de-Land (ime na francuskom: Notre-Dame-des-Landes poznato i po svojoj skraćenici NDDL i koje bi se moglo prevesti kao Naša Gospa Pustarska) zamišljena je kao značajan razvojni projekat za cijelu regiju. Nešto kao odskočna pista za prekookeanski avio-saobraćaj.

Početkom ovog vijeka, ideja je reaktivirana zaslugom socijalista, pogotovo Žan-Mark Eroa, gradonačelnika Nanta i budućeg prvog premijera pod Fransoa Olandom. Prvi militantni protivnici-ekologičari su se nastanili na dijelu tog terena 2008. godine uz podršku izvjesnog broja lokalnih seljana i dijela stanovnika okolnih naselja.

Kao dobitnik koncesije, firma Vensi (ista ona kojoj je dat i beogradski aerodrom) dobija pravo u januaru 2016. da deložira četiri poljoprivrednika i 11 stanovnika koji su odbili da prodaju svoje zemljište (500 hektara). Kako bi radovi najavljeni za oktobar mogli da počnu, Fransoa Oland organizuje lokalni referendum, ali je rezultat glasanja, 55 odsto „za“, probudio novu polemiku jer je biračko tijelo bilo ograničeno na samo jedan srez, a ne na širu regiju sa izraženijom ekologičarskom tradicijom.

U međuvremenu, zadistima-pionirima su redovno stizala „pojačanja“. Jedna prava mala komuna je organizovana, praktično potpuno autonomna i ekonomski autohtona. nedostupna za sve institucije društva i vlasti. Radovi na izgradnji aerodroma nisu mogli početi. Primicali su se predsjednički izbori 2017. Nikome nije bilo u računu da preduzima nepopularne energične korake ka zaštiti zakonitosti.

Emanuel Makron, poslije izbora, formira specijalnu komisiju za novo konačno mišljenje o podobnosti izgradnje tog aerodroma u naslijeđenoj konfliktnoj situaciji iz koje je naizgled bilo nemoguće bezbolno izići. Unaprijed se znalo da će komisija predložiti napuštanje projekta i predložiti rekonstrukciju i proširenje postojećeg aerodroma u Nantu.

Iako je pobjeda zadista potpuna i neopoziva, tenzije su posljednjih nedelja porasle za stepen više. Snage žandarmerije, u neviđenoj mobilizaciji od 2500 ljudi, nisu uspjele da deložiraju oko 200 najradikalnijih zadista koji su se tu „skrasili“ prije više godina i ne žele prestati sa okupacijom terena. Ono što vlast jednog dana poruši, aktivisti sutradan ponovo podignu. Vlada posljednjih dana predlaže razmatranje situacije od „slučaja do slučaja“, predviđajući, ne samo za starosjedioce, mogućnost regulisanja statusa i za one zadiste koji su u okvirima komune razvili vidove ekonomske, poljoprivredne ili zanatske aktivnosti. Ali to bi značilo prihvatanje zakonâ, plaćanje poreza, i prestanak anonimnosti, koja je bila jedno od pravila života na snazi u komuni. U zamjenu bi se zadistima koji prihvate i ispune te uslove, ustupilo zemljište u državnom vlasništvu.

Poslije nasilne intervencije žandarmerije na okupiranom prostoru, zadisti su dobili podršku u vidu demonstracija u nekoliko francuskih gradova. Te demonstracije su bile prilika da se oglase sve grupe, sa različitih političkih, ideoloških ili filosofskih pozicija. Tu su, naravno, najaktivniji militantni ekologičari, ne uvijek uključeni u partije ili pokrete te orijentacije. Oni su najčešće istovremeno antikapitalistički aktivisti. Altermondijalisti, ukršteni ili ne sa anarhistima, mogu biti jedan od vidova takvog antisistemskog angažovanja. Kod altermondijalista postoji i frakcija „no border“, često nasilnička, sa ciljem ukidanja granica. A na svim demonstracijama redovno se pojavljuje i jedan neformalni pokret, takozvani Blak blok (Black bloc), čiji pripadnici, obučeni potpuno identično, od glave do pete u crno i sa kapuljačama, kako ne bi mogli biti identifikovani, imaju samo jedan cilj: što više incidenata i obračuna sa snagama reda, što više razbijenih izloga, pogotovo banaka i državnih institucija. Prije i poslije svake akcije, određeni blak blok ne postoji. Ime pokreta, smatra se, preuzeto je iz rječnika istočno-njemačke policije Štazi koja je tako nazivala anarhističke i antisistemske grupacije.