Stub pobede: Spomenik sa burnom istorijom, danas jedno od omiljenih mesta za turiste i Berlince

Danas je berlinski Stub pobede, napravljen pre tačno vek i po, jedno od omiljenih mesta za turiste i Berlince, piše Dojče vele.

Stoji i blista kao i prvog dana: Viktorija, zlatna boginja pobede, ustoličena je na berlinskom Stubu pobede. Taj stub je nemački car Vilhelm I, posle osam godina izgradnje, svečano otvorio 2. septembra 1873. godine kao „Nacionalni spomenik ratovima ujedinjenja“.

Za planiranje i izgradnju bio je zadužen dvorski arhitekta Hajnrih Štrak, skulpturu Viktorije sa lovorovim vencem i pruskim orlom na šlemu kreirao je vajar Fridrih Drake.

Posle ratova protiv Danske (1864), Austrije (1866) i Francuske (1870), koji su se nazivali „ratovima ujedinjenja“, pruski kralj Vilhelm I proglašen je carem Nemačkog carstva 1871. godine u Versaju.

Vilhelm je naručio Stub pobede posle trijumfa nad Danskom 1864. godine. Na dan njegovog otkrivanja obeležena je treća godišnjica francuske kapitulacije.

Stub pobede je bio oko kilometar i po od sadašnje lokacije na Kenigsplacu, sadašnjem Trgu Republike. Izgrađen je na Aleji pobjede ispred Palate Račinski sa umetničkom kolekcijom poljskog grofa i diplomate Atanazija Račinskog.

Kuću je projektovao arhitekta koji je uradio i Stub pobede Hajnrih Štrak. Palata je srušena, a od sredine 1880-ih tu je podignuta nova zgrada Rajhstaga, koja je završena 1894. godine.

Umalo srušena

Stub pobede stao je na put planovima nacističkog arhitekte Alberta Špera. Za „Svetsku prestonicu Germaniju“ koju su planirali nacionalsocijalisti, trebalo je da se na njegovom mestu izgradi ogromna kongresna sala.

Tako je 1939. Stub morao da se preseli na svoju sadašnju lokaciju u Tirgartenu. Tu je stub uvećan za još jedan bubanj sa skoro 60 na oko 67 metara.

Pozlaćene topovske cevi koje su deo ratnog plena, reljefi koji simbolizuju veličanstvenost i superiornost carstva i boginju pobede koju su i nacisti znali da slave: zbog svega toga nije ni čudo što se posle Drugog svetskog rata raspravljalo o rušenju Stuba pobede.

Poljski vojnici, nesvesni njegovog značaja, kasnije su požalili što nisu digli spomenik u vazduh. Francuska okupatorska sila je tražila rušenje Stuba pobede, ali su Amerikanci i Britanci glasali protiv, dok je Sovjetski Savez bio uzdržan.

Od Vendersa do Obame

Berlinci su brzo izbacili istorijsku simboliku Stuba pobede. Nekadašnju egzaltaciju boginjom pobede zamenili su nadimkom „Goldelse“, koji je i danas popularan u narodu. Danas je spomenik posebno popularan među turistima.

Nije ni čudo, jer platforma na visini od 51 metar pruža impresivan panoramski pogled na grad. Duž Ulice 17. juna možete videti Brandenburšku kapiju, na kojoj se nalazi i slika Viktorije: Kao deo Kvadrige, ona je okrenuta ka istoku, dok „Goldelse“ gleda na zapad.

Godine 1987. reditelj Vim Venders tamo je poslao Bruna Ganca i Ota Sandera – na „Nebo nad Berlinom“ kao anđele čuvare.

Centralna lokacija u filmu je Stub pobede, sa koje Bruno Ganc kao anđeo Damijel gleda odozgo na grad, koji je tada još bio podeljen – i želi da se baci dole da bi postao ovozemaljski. Godine 1993, nakon pada Berlinskog zida, usledio je Vendersov nastavak „Tako daleko, a tako blizu!“

Od sredine devedesetih „Goldelse“ je jednom godišnje stajala usred previranja: Parada ljubavi tradicionalno se završava u Tirgartenu, u podnožju Stuba pobede. Tuda prolaze i rejverske povorke, kao Kristrofer strit dej. A Barak Obama je ovde okupio masu za svoj govor u Berlinu još pre nego što je postao predsednik SAD.