Da li predsednik Sirije podržava Hamas zbog političke koristi?

Ali dok su Hezbolah i Iran vidljivo aktivni od 7. oktobra, sirijski režim je igrao prigušeniju ulogu u podršci svom – nekad jeste, nekada nije – savezniku Hamasu.

Tek u oktobru prošle godine Hamas je službeno ponovno uspostavio veze s režimom sirijskog predsednika Bašara al Asada, više od decenije nakon što su se posvađali u ranim godinama građanskog rata kada je Hamas mnogo uložio u revoluciju sirijske opozicije.

Pomirenje su navodno potakli Hezbolah i Iran delimično kako bi se suprotstavili sve većem broju arapskih vlada koje normaliziraju svoje odnose s Izraelom kroz Abrahamov sporazum.

Okružen izraelskom sve čvršćom opsadom Gaze koja je trajala od 2007. godine, Hamas je očajnički trebao saveznike. A sa sirijskom ekonomijom u rasulu i sirijskom infrastrukturom koja je sve više bila na meti izraelskih vazdušnih napada, Damask nije bio u poziciji zadržati svoju ljutnju kada su njegovi glavne pristalice Iran i Hezbolah tražili pomirenje.

Doprinos Sirije materijalnoj snazi Hamasa je malen i malo je verovatno da je odigrao bilo kakvu ulogu u olakšavanju napada 7. oktobra.

Neprijatelj mog neprijatelja

Dok je Ismail Hanijeh, čelnik političkog krila Hamasa, rekao za Al Džaziru prošle godine da deo arsenala raketa dugog dometa grupe dolazi iz Sirije, velika većina njenih vojnih zaliha dolazi iz Irana ili se proizvodi u zemlji.

Međutim, pozicija Sirije unutar šireg saveza s Iranom i Hezbolahom ostaje značajan faktor u eskalaciji nasilja širom regiona.

“Sirija još uvek igra važnu ulogu u Osovini otpora, jednostavno zahvaljujući svom geostrateškom položaju”, kaže Nasrin Akter, doktorantkinja na Univerzitetu St Andrews koja istražuje odnose između Hamasa, Hezbolaha i Sirije.

“Osim što služi kao kanal za prenos oružja Hezbolahu, Sirija osigurava Iranu uporište u arapsko-izraelskoj areni, dopuštajući mu da otvori drugi front protiv Izraela i daje mu bazu iz koje može gađati SAD pozicije u regiji. Ipak, unutar ovog saveza, sirijski režim je pasivni akter”, tvrdi Žozef Daher, akademik i stručnjak za Hezbolah i Siriju.

“Od 2011. Sirija nema gotovo nikakvu autonomnu ulogu i zavisi o Iranu ili Rusiji, ponekad igrajući jedna protiv druge”, kaže Daher. “Svako otvaranje vojnog fronta (protiv Izraela) iz Sirije zapravo će pokrenuti Hezbolah ili proiranske milicije, pri čemu sama Sirija ne želi i ne može pokrenuti rat protiv Izraela”.

Generalni sekretar Hezbolaha Hasan Nasralah to je i sam priznao. “Ne možemo tražiti više od Sirije i moramo biti realni”, rekao je Nasralah nedavno u govoru pristalicama. “Sirija prolazi kroz globalni rat već 12 godina. Uprkos teškoj situaciji, podržava otpor i snosi posledice.”

Bojno polje za proxy rat

Od početka rata u Gazi, Sirija je bila mesto napada i odmazdi između Izraela i SAD-a s jedne strane, te Irana i milicija koje podržava Teheran s druge strane.

Tokom prošlog meseca, SAD je izveo više vazdušnih napada u Siriji protiv iranske Islamske revolucionarne garde i njenih saveznika, a Izrael je bombardovao aerodrome u Damasku i Halepu. U međuvremenu su milicije koje podržava Iran najmanje 40 puta napale američke ciljeve u Iraku i Siriji, prema Pentagonu.

Eskalacija nasilja stvara još veću nestabilnost u Siriji i “povećava verovatnost da će se Sirija pretvoriti u bojno polje posredničkog rata koji vode regionalne i globalne sile, nabacujući daljnju patnju i bedu sirijskom narodu”, kaže Akter.

Ali dok Sirijci trpe posledice savezništva režima s Hamasom, sam Asad mogao bi imati političke koristi jer su regionalni čelnici pod sve većim pritiskom javnosti da promene svoj stav prema Izraelu.

Dok Abrahamov sporazum izgleda sve neodrživiji, normalizacija odnosa sirijskog režima s arapskim vođama nastavlja se ubrzano. U novembru je Al Asad prisustvovao arapsko-islamskom samitu čiji je domaćin bio saudijski prestolonaslednik Mohamed bin Salman u Rijadu, stojeći uz regionalne čelnike koji su ga prethodno osudili.

Bez obzira na retoričku potporu režima Gazi ili prilike za fotografiranje koje dolaze s regionalnim sastancima na vrhu, Al Asad ostaje razdorna i nepopularna figura.

Ipak nije u pitanju oslobađanje Palestine

“Ključno pitanje (za sirijski režim) nije oslobađanje Palestine, već vlastiti opstanak i geopolitički interesi”, kaže Daher.

“Asadova popularnost već je vrlo slaba unutar zemlje zbog kontinuiranog produbljivanja socioekonomske krize, s više od 90 odsto stanovništva koje živi ispod granice siromaštva. Neće biti značajnog povećanja njegove popularnosti kao rezultat njegove podrške Hamasu.”

Akter se slaže: “Rašireno je shvaćanje u arapskom svetu da se sirijski režim jednostavno zalaže za palestinsku stvar za vlastite političke svrhe, kako bi odvratio pažnju od vlastitih domaćih kršenja ljudskih prava”.

“Ovo neće učiniti ništa da se izbriše nedavno sećanje na zločine koje je počinio sirijski režim, pri čemu mnogi povlače paralele između izraelske kaznene blokade i bombardovanja Gaze sa sirijskom opsadom izbegličkog kampa Jarmuk, koja je tamošnje palestinsko stanovništvo dovela na rub gladi”, zaključuje, piše Al Džazira.