Da li su francuski železničari teroristi?

Stvar je manje jasna kad se obrne pitanje i tu je teže susresti, u brojčano reprezentativnom obimu, ne samo istovjetna, nego i slična mišljenja.

Riječ „stvar“ ovdje nije samo jezička poštapalica. Francusku opsjedaju „evropske stvari“ ali to ne treba shvatiti samo u negativnoj konotaciji, kao što u prvi mah izgleda. Uz to, pomjeranja u javnom mnjenju su takva da opšte raspoloženje, od jednog do drugog povoda, od događaja do događaja, može varirati naglo u priličnom opsegu. Hajde da kažemo, ako bi se rečeno moglo provjeriti, da to znači da se ideja Evrope kao neke vrste zajednice još nije istinski ukorijenila u biće francuskog naroda. Ne insistiramo, ali ne treba zaboraviti sta znači i odakle potiče riječ šovinizam.

Načelno, za Francuze Evropska unija postoji. Tu su, da ih na to podsjete, i evropska pravila, strogi propisi, pa čak i sankcije koje svaka zemlja mora da podnese ako ih se ne pridržava. Da ne nabrajamo, samo jedan domen: teško se razumije, na primjer, nemogućnost državnog dotiranja velikih preduzeća kad zapadnu u teškoće, a ponekad bi to spasilo nekoliko hiljada radnih mjesta. Zapravo, ništa nije moguće ako je protivno svetom pravilu ravnopravne konkurencije. Francuska je, u nekoliko slučajeva, to namjeravala zaobići privremenim nacionalizacijama. Tu je i famozno pravilo o pragu od tri odsto maksimalno dozvoljenog javnog deficita u odnosu na nacionalni bruto proizvod koji je u stvari njemački zahtjev za sve članice Unije, a koji je Francuska tokom deset godina redovno prekoračivala. Zato se za Francusku govorilo da je ona „najgori evropski đak“. Tek u 2017, pod Makronom, ali zahvaljujući mjerama poduzetim pod Olandom, čiji je Makron bio ministar ekonomije, ostvaren je procenat od 2,6 odsto.

Ovih dana, Evropska unija se ponovo indirektno vratila u svakodnevnicu miliona ljudi. Riječ je o velikom štrajku željezničara, odnosno, bolje bi bilo reći, o reformi željeznica koju je Vlada odlučila nametnuti po svaku cijenu, da bi se uskladila sa evropskim principima galopirajuće liberalizacije svega i svačega. To podrazumijeva i promjenu samog statusa zaposlenih na željeznici, koji odavno imaju određene zakonske privilegije, u obliku umanjenog broja godina staža neophodnih za punu penziju i drugih olakšica u skladu sa prirodom njihovog posla.

Željezničari kažu da otvorena konkurencija vodi u privatizaciju željeznice. Oni kažu da će samo nekoliko rentabilnih linija interesovati potencijalne konkurente i da je krajnji cilj ukidanje mreže mnogobrojnih lokalnih i regionalnih pruga, koje su stvarno i odavno u gubitku, ali su sastavni dio javnog servisa kom su Francuzi jako privrženi.

Dosad se, ne samo na željeznici, nego uopšte u javnim službama, upotrebljavala riječ „korisnici“. Ubuduće se treba naviknuti na termine „potrošači“ ili „klijenti“. Pitanje je sada ko će prvi popustiti, željezničari u tromjesečnom štrajku (u kom svaki štrajkač gubi jednu mjesečnu platu) ili Vlada, za koju se ne zna da li je u stanju izdržati pritisak javnog mnjenja koje se često identifikuje sa „korisnicima“ ili „potrošačima“ iz prethodne rečenice. A ovi se, u krugovima oko Vlade i iz Vlade, i priličnom broju medija, instrumentalizuju kao „taoci željezničara“. Tako se dolazi do zaključka da su željezničari – teroristi.

Mada je elita oduvijek bila ponosna na to što je Evropa bila uglavnom francuska zamisao, njena konstrukcija se, što se tiče francuskog naroda, nije odvijala bez teškoća. Već sam referendum o osnivanju 1992. godine, takozvani Mastriht, je jedva prošao, sa 51 odsto glasova.

Referendumom o projektu ustava Unije 2005. godine, za koji se mislilo da će glatko proći, Francuzi su naglasili svoj evroskepticizam. Jedna činjenica, danas sasvim anegdotična pa čak i zaboravljena, bila je presudna prilikom tog glasanja. Protivnici tog ustava i nepomirljivi nacionalisti su u kampanji iskoristili figuru „vodoinstalater iz Poljske“ koji će na osnovu tog ustava (kao i pripadnici drugih zanata) navodno preplaviti francusko tržište rada. Projekat ustava je odbačen sa 54,68 odsto glasova protiv. Put ka federalističkoj koncepciji Evrope je time bio otežan. Nikola Sarkozi je kasnije, 2008. godine, nakon što je postao predsjednik, ratifikovao dokument, praktično u istovjetnoj formi, ali poslije revizije francuskog ustava kojom je otvoreno pravo da se ratifikacija izglasa poslaničkom većinom u Skupštini, a ne referendumom. Niko do dan danas nije zaboravio tu nedemokratsku epizodu.

Evropi, pogotovo Njemačkoj, sada se zamjera liberalan stav o migrantskoj krizi koja traje već više od dvije godine. Većina u narodu ima osjećanje da su vrata Francuske širom otvorena za migrante, pogotovo ekonomske izbjeglice i da je to posljedica šengenskog uređenja unutarevropskih granica. Osjećanje je neosnovano jer je prema demografskim studijama imigracija u Francuskoj danas tačno na istom nivou kao prije 40 godina. Ali to osjećanje efikasno iskorištava i potencira Nacionalni front Marine le Pen. Indikativna za našu temu, iako se ona jako rijetko ističe, je činjenica da sa francuske strane u sadašnjem sastavu Evropskog parlamenta upravo Nacionalni front, kao prva partija na posljednjim izborima 2014. godine, broji najviše poslanika (24), ispred bivših sarkozijevaca (20).