Francuzi među najvećim štedišama u Evropi

Rečenicu bismo mogli staviti pod navodnike, toliko se ta informacija u skorije vrijeme ponavlja u francuskim medijima, sa malim stilskim nijansama. Citira se samo NJemačka kao vodeća na toj tabeli.

Mond je posvetio toj temi tekst pod naslovom „Francuzi i štednja, komplikovana priča“. Figaro podvlači da Francuzi sve više „pune svoju vunenu čarapu“. Najvažniji dnevnik na jugu, Depeš di Midi, u naslovu kaže: „Bez obzira na velike vrućine, za Francuze je vunena čarapa prioritet“.

„Vunena čarapa“ je već oko dvjesto godina ustaljena metafora za štednju, nešto kao štednja „ispod dušeka“ kod nas. Koliko god je, globalno, teško dati u Srbiji iznos ušteđevine „ispod dušeka“, izgleda da je isto toliko teško kod Francuza procijeniti sada ušteđevinu u „vunenoj čarapi“ u doslovnom smislu riječi. Treba reći: u doslovnom smislu, jer je značenje izraza danas sasvim prevazišlo etimologiju iz 19. vijeka kad su se u „vunenu čarapu“ skrivali zlatnici, nakit i sve ostalo od vrijednosti, u vrijeme kad je povjerenje francuskog seoskog stanovništva u bankarsku instituciju bilo na vrlo niskom nivou.

U savremenom značenju, međutim, „vunena čarapa“ u tekućem govoru obuhvata sve oblike štednje, ne samo „ispod dušeka“ (praksa koja je sve rijeđe u opticaju), nego naročito ulaganja u životna osiguranja, depozite na štedne knjižice, berzijanske transakcije, investicije u nekretnine, pa čak i kupovinu zlata.

Izraz je toliko odomaćen da se i u žargonu Centralne banke Francuske govori o „vunenoj čarapi“ kad vrhovna državna finansijska institucija izvještava o fluktuacijama na nacionalnom nivou u različitim oblicima štednje.

Procentualno, dominantna tendencija je ulaganje u različite formule životnog osiguranja, iako je vlada, skorijim mjerama fiskalizacije, praktično neutralisala atraktivnost tog vida štednje. Ipak, najinteresantniji trend, koji je vjerovatno u velikoj mjeri odraz francuskog duha, se odnosi na bazičnu štednu knjižicu, koju svi Francuzi poznaju pod velikim slovom A, i koja postoji od 1818.

Štednu knjižicu A, kao najpopularniji oblik štednje bez rizika u Francuskoj, karakteriše jedan paradoks: kamatna stopa na depozite danas na snazi „obogaćuje“ štediše za samo 0,75 odsto, dok je inflacija (u odnosu na period stagnacije, kad je stopa fiksirana do kraja januara 2020.) dostigla procenat od 1,8 odsto. Tako Francuzi, naizgled bezbolno, gube za godinu dana više od jedan odsto od kupovne moći svog kapitala.

Ali jedna druga okolnost, u direktnoj vezi sa ovom formulom štednje, intrigira ekonomske analitičare i političke krugove. Zna se da je štedna knjižica A najpopularnija upravo u defavorizovanim slojevima stanovništva koji su bili glavni oslonac višemjesečnih protesta poznatih pod imenom žuti prsluci.

Pod tim pritiskom, Emanuel Makron je bio prinuđen „odvojiti“ preko 10 milijardi evra, da bi neutralisao proteste, ali i da bi istovremeno kroz tu stimulaciju kupovne moći, indirektno ublažio budžetski negativne posljedice socijalnih mjera.

Ne samo što odluka da se „oslobodi“ tih deset milijardi nije, kroz povećanje potrošnje, postigla jedan od svojih ciljeva – podstrek ekonomiji – nego se ispostavilo da su u velikoj mjeri Francuzi svoje iznuđene premije usmjerili u najgorem pravcu za Makrona: u pravcu neproduktivne štednje koju simboliše citirana štedna knjižica. U „vunenu čarapu“ na francuskom ili „pod dušek“, na našem jeziku.

Podaci za period, koje je potvrdio Figaro, kažu da su u tradicionalnu – sigurnu – štednju, Francuzi između januara i aprila upisali oko 10 milijardi evra. Istovremeno, je objavljen i podatak da oni i na svojim tekućim računima imaju na raspolaganju globalno dosta više gotovine nego u istom periodu prošle godine.

Za ekonomiste i političare, ali i za širu javnost, nema nedoumice: kriza oko žutih prsluka se primjetno odrazila na ponašanje i opšti stav Francuza. To se manifestuje u obliku bojazni za budućnost i kroz pojačano nepovjerenje i sumnju u sposobnost vlade da riješi društvenu krizu. Posebno, da konačno preokrene trend nezaposlenosti.

Takvo raspoloženje potvrđuju i rezultati jedne ankete koje je Figaro objavio u maju, o odnosu Francuza prema zlatu, kao najsigurnijem obliku štednje. Investiranje u zlato, čija je cijena u stalnom porastu, je na četvrtom mjestu kao vid štednje, poslije „ulaganja u kamen“ (kako se ovdje popularno zove kupovina kuća ili stanova), polisa životnog osiguranja i štednih računa. Zlato posebno privlači najimućnije slojeve (79 odsto ispitanika) i starije osobe (82 odsto).

Predstava o Francuzu kao mravu, iz fabule broj 1, u knjizi broj 1 Lafontenovih „Basni“, oduvijek je ovdje bila prisutna. Podsjećanje na tu slikovitu predstavu o Francuzu-mravu je učestalo u javnosti, kad god je riječ, kao sada, o njegovom odnosu prema novcu, bogatstvu, materijalnim dobrima ili radu. Ali istovremeno, čak i kod Lafontena, osjeća se da i cvrčak, u francuskom duhu, na svu sreću, ima pritajenih simpatija.