Kako evropske močvare otkrivaju brutalnost praistorijskog života?

Pregled njegove dobro očuvane mumije otkrio je udarce u glavu, moguću ubodnu ranu i slomljen vrat.

Sada u Britanskom muzeju u Londonu, ostaci „čoveka Lindou“ su možda najpoznatiji od oko 2.000 „močvarnih tela“ u Evropi. Reč je o mumijama i skeletima koji su pronađeni u tresetu i močvarama Irske, Ujedinjenog Kraljevstva, Holandije, Nemačke, Skandinavije, Poljske i drugih delova istočne Evrope.

„Ne bi trebalo da se fokusiramo samo na nekoliko spektakularnih nalaza“, rekao je Roj van Bek, docent na Univerzitetu Vageningen u Holandiji i koautor studije, piše CNN.

Van Bek i njegove kolege su uporedili podatke od 1.000 tela izvučenih iz močvara na 266 različitih lokacija, otkrivajući intrigantne nalaze objavljene ove nedelje u časopisu Antikuiti.

Jeziv kraj

Neka tela iz močvara su verovatno tela ljudi koji su umrli slučajno. Međutim, tim istraživača je otkrio da su mnoge smrti bile namerne – i brutalne, sa leševima koji su bačeni u močvare nakon smrti.

Tim je uspeo da utvrdi uzrok smrti za 57 osoba, a u 45 slučajeva se radilo o nasilju. Najveći broj nasilnih smrti pojavio se u dva vremenska perioda: od 5200. pre nove ere do 2800. pre nove ere i od 1000. pre nove ere do 1100. godine nove ere.

Koštani vrhovi strela pronađeni su ugrađeni u lobanju i grudnu kost jednog tela pronađenog u movari u Danskoj. Takođe, pronađen je još jedan čovek u danskom tresetištu koji je bio obešen.

„Ljudi su oduvek bili skloni da većinu toga tumače kao ritualne žrtve – da su ljudi namerno ubijani kao ponude višim silama“, objasnio je Van Bek.

Iako jebilo ritualnog nasilja i ljudskih žrtava, Van Bek je rekao da verovatno postoji mnogo drugih objašnjenja o tome kako su tela završila u močvarama.

„Mogli su biti opljačkani i ubijeni u nekoj vrsti sukoba. Druga kategorija su mogli biti pojedinci koji su prešli neku vrstu društvene granice – možda su to bili pogubljeni kriminalci ili ljudi koji su izvršili samoubistvo ili preljubu“, rekao je on.

Skeleti protiv mumija

Studija je podelila tela močvare u tri kategorije: močvarne mumije, najpoznatiji nalazi iskopani sa netaknutom kožom, mekim tkivom i kosom; barski skeleti, kompletna tela ali sa očuvanim samo kostima; i delimični ostaci barskih mumija ili skeleta.

Mumije močvara se obično nalaze u uzdignutim močvarama – diskretnim komadima vlažnog zemljišta višim od okolnog područja, a ne u močvarama koje pokrivaju velike površine. Organske komponente u biljkama poput mahovine Sphagnum, koje se nalaze u prirodno kiselim tresetnim močvarama, mogu sačuvati ljudsko tkivo. U alkalnim močvarama samo kost teži da se sačuva.

„Opstanak ljudskog tkiva zavisi i od toga koliko brzo je telo uronjeno u vodu, od temperature i doba godine, kao i od prisustva insekata i unutrašnjih mikroorganizama“, navodi se u studiji.

Ispitivanja tri tipa močvarnih tela otkrila su da je sahranjivanje tela u močvarama bila duboko ukorenjena tradicija koja se protezala hiljadama godina. Čini se da je ovaj fenomen nastao u južnoj Skandinaviji pre oko 7.000 godina i postepeno se proširio širom severne Evrope.

Najmlađi nalazi iz Irske i Škotske pokazuju da se tradicija nastavila u srednjem veku i ranom modernom vremenu. Gvozdeno doba i rimsko doba, od 1200. pre nove ere do oko 500. godine nove ere, generalno se smatralo vrhuncem fenomena močvarnog tela.

Iako je većina lokacija sadržala samo jedan leš, nije bilo neobično pronaći močvarna žarišta gde su otkriveni ostaci više ljudi, ponekad praćeni vrednim predmetima. Jedna takva lokacija je Alken Enge u blizini Skenderborga u Danskoj, koja uključuje više od 380 pojedinaca ubijenih u nasilnim sukobima i deponovanih u močvare zajedno sa oružjem pre skoro 2.000 godina.

„Ova močvara i močvare su generalno poznati po svojim prirodnim kvalitetima… i visokom biodiverzitetu. To su mesta gde (žive) posebne biljke, životinje i veoma su važne zalihe ugljenika koje štite od klimatskih promena, rekao je van Bik.

„Ako pogledate ovu vrstu istraživanja, mogli bismo reći da su izuzetno vredni kulturni arhivi, koji daju zaista visokokvalitetne dokaze o ljudskom ponašanju milenijumima”, zaključio je on.