Ljudska prava preduslov za ukidanje embarga na oružje

Sjedinjene Države nastoje da unaprede odnos sa zemljama-saveznicima u azijsko-pacifičkom regionu, dok Kina ne odustaje od spora u vezi s teritorijalnim vodama. Obama je, međutim, izjavio da odluka o ukidanju embarga nema veze sa američkom politikom prema Kini. „Inicijativa je zasnovana na našoj odluci da završimo dug proces normalizacije odnosa s Vijetnamom“, rekao je američki predsednik u Hanoju.

Vijetnam je jedna od nekoliko zemalja u regionu koje učestvuju u sporu o polaganju prava na teritorijalne vode. SAD tvrde da imaju pravo na slobodnu navigaciju u Južnom kineskom moru.

Zvaničnici Bele kuće su ukazali da će embargo na oružje, koji je na snazi od 1984, biti ukinut samo ako se unapredi stanje ljudskih prava u Vijetnamu. „Prodaja će i dalje iziskivati ispunjenje nekih strogih zahteva, uključujući i onaj koji se tiče ljudskih prava, ali ta promena će obezbediti garancije da Vijetnam ima pristup opremi koja je potrebna za odbranu“, rekao je Obama nakon razgovora s vijetnamskim predsednikom Tran Daji Kvangom. Vijetnam je izneo argumente za skidanje embarga, koji je delimično ukinut 2014.

Obama je posetio Vijetnam 41 godinu nakon okončanja Vijetnamskog rata tokom kojeg su SAD nastojale da spreče da komunisti preuzmu Južni Vijetnam. U ratu je ubijeno nekoliko miliona Vijetnamaca, uključujući civile, komunističke borce i južnovijetnamske vojnike, kao i više od 58.000 američkih vojnika. Do kraja rata 1975. komunisti su uspostavili kontrolu nad celom zemljom.

Kako je ranije najavljeno, Obama će se u Vijetnamu sastati s disidentima i izneti argumente koji idu u prilog tome da Vijetnam ukloni prepreke ka zaključenju sporazuma o slobodnoj trgovini, takozvanom Transpacifičkom partnerstvu (TPP) pod rukovodstvom SAD.

Obama će nakon Vijetnama otići u Japan na samit G-7. On će tokom te posete obići i Hirošimu, gde su SAD 1945. izvele prvi nuklearni napad na svetu, pri čemu je život izgubilo najmanje 140.000 ljudi.

Analitičari naglašavaju da pored toga što ukidanje preostalih zabrana na prodaju oružja Vijetnamu ima snažno simbolično značenje, razloge za takvu inicijativu treba tražiti i na drugoj strani. Naime, Vijetnam se do sada oslanjao na Rusiju kada je reč o snabdevanju oružja za odbranu, što je zaostavština iz Hladnog rata kada su bili saveznici. Vlada u Hanoju, međutim, najverovatnije želi da njeni izvori snabdevanja budu raznovrsniji, te traži potencijalne alternativne snabdevače, smatraju analitičari koji takođe ukazuju da Vijetnam neće žuriti sa zaključenjem sporazuma sa američkim proizvođačima.

Jedan od razloga za to jeste da je veliki deo američke tehnologije možda previše sofisticiran i skup za potrebe Vijetnama. Iako troškove odbrane Vijetnama, koji su se u poslednjih deset godina udvostručili, određuje njegovo rivalstvo s Kinom, Hanoj ne želi da zateže odnose s Pekingom tako što će kupovati savremeno američko oružje, što bi moglo da naruši vojnu ravnotežu.