Oporezivanje na francuski način

Sličan odjek u javnosti, bez neposredne veze sa prethodnom temom, imaju i rasprave o slobodnoj trgovinskoj razmjeni, trenutno u fazi odobravanja, između Kanade i Evropske unije.

Riječ GAFA je skračenica za Google-Amazon-Facebook-Apple. Postala je odomaćena i opšteprihvaćena otkako je pokrenuta inicijativa o dodatnom oporezivanju navedenih kompanija u državama Evropske unije. Riječ je postala popularna zahvaljujući i nesposobnosti, u ime partikularističkih interesa, priličnog broja zemalja u Uniji da zauzmu zajednički stav prema ovom projektu.

Ostaje, danas, da je Francuska jednostrano učinila konkretne korake i već “provela” kroz svoj parlament odgovarajuću zakonsku odredbu. Iako sama ideja, u različitim varijantama, ima svoje pobornike na najvišem nivou u Austriji, Italiji, Španiji pa i NJemačkoj, prepreke su nepremostive da bi se došlo do saglasnosti u okvirima cijele Unije. Nordijske zemlje su se odlučno izjasnile protiv. Irska, koja je sa svojom stopom privukla mnoge multinacionalne kompanije, je nepomirljiva. Ona je “udomila” evropska sjedišta Gugla i Fejsbuka.

Amazon ima svoju centralu u Luksemburgu koji važi kao jedna od najvećih prepreka za evropsku fiskalnu harmonizaciju. Unija je od te harmonizacije jako daleko jer je, statutarno, za svaku zajedničku fiskalnu mjeru potrebna saglasnost svih 28 država-članica. Nezavisna poreska politika i dalje stoji kao jedan od stubova nacionalnog suvereniteta.

Francuska je, dakle, glasanjem u skupštini i senatu, odlučila da, ne očekujući harmonizaciju (uz napomenu da je mjera privremenog karaktera), uvede “taksu gafa” kako se sada popularno zove oporezivanje digitalnih multinacionalnih kompanija, za operacije koje one realizuju zahvaljujući francuskim korisnicima interneta. Taksa po stopi od tri odsto će se primjenjivati na sve kompanije čiji godišnji obrt prelazi 750 miliona evra u svjetskim razmjerima i 25 miliona evra u Francuskoj. Ocjenjuje se da će se mjera odnositi na 27 kompanija (uključujući četiri citirane) i da će novi porez, za prvu godinu primjene, donijeti oko 400 miliona evra.

Za pravni osnov novog zakona se navode dvije vrste “numeričkih usluga”: posredovanje koje omogućuje nekom korisniku u Francuskoj da stupi u kontakt sa drugim korisnicima “u cilju isporuke nekog dobra ili pružanja usluge” i, kao drugo, prodaja reklamnih usluga na osnovu podataka prikupljenih prilikom “posjeta” korisnika internet platformama.

Amerikanci su već najavili da će razmotriti efekte te takse. Za nju kažu da je “diskriminatorska i nerazumna” zaboravljajući da su oni, pogotovo sa Trampom, svjetski prvaci u disciplini nametanja različitih barijera, selektivnih taksa i sankcija.

U Francuskoj je “poreska jednakost” postala, u najširem smislu, jedan od važnih društvenih zahtjeva, čak i kroz demonstracije žutih prsluka. Glasanje o “taksi gafa” odnosno o “oporezivanju na francuski način” kako tu taksu često nazivaju mediji, je u parlamentu u takvoj atmosferi prošlo kao formalnost. U senatu su bila samo četiri glasa protiv, a u skupštini nijedan. Možemo se zapitati da li primjetan broj uzdržanih u oba doma nije kod francuskih parlamentaraca odraz straha od američkih sankcija.

Rasprave i glasanje o Globalnom ekonomskom i trgovinskom sporazumu između Kanade i Evropske unije su protekli puno zvučnije. Taj sporazum poznatiji pod imenom CETA (Comprehensive Economic and Trade Agreement) je već odobrilo 13 država-članica Unije. Između 510 miliona Evropljana i 35 miliona Kanađana ukidaju se carinske takse za 98 odsto proizvoda.

U Francuskoj je sporazum paradoksalno objedinio veliki broj protivnika koje bi inače bilo teško zamisliti zajedno u tekućem političkom životu. U srijedu 17. jula tekst sporazuma je podnijet na ratifikaciju u skupštini poslije bučnih osporavanja na ljevici, kod zelenih, na desnici, na kojoj je uticajan francuski poljoprivredni lobi i kod svih onih, mnogobrojnih, koji nepomirljivo vjeruju samo u ono što nosi oznaku “made in France”.

Ono što je za vladu “lijep sporazum sa prijateljskom zemljom” za oponente sadrži veliki broj opasnosti za francusku poljoprivredu, za prirodnu okolinu i za samo zdravlje Francuza. Najosjetljivija i najprisutnija tema u tim osporavanjima se tiče kanadskog mesa. Vlada je nastojala obesnažiti masu argumenata, ali je u javnom mjenju prevladala predstava da su sporazumom otvorena vrata za meso koje se proizvodi uz upotrebu hormona, antibiotika i brašna životinjskog porijekla. Francuskim prehrambenim normama takva praksa je ograničena.

Iako je ishod glasanja za “svijet po Makronu” bio unaprijed poznat (jer takva je brojčana prednost makronista u skupštini), zabilježeno je kao malo iznenađenje to što je protiv ratifikacije glasalo osam makronista, a 54 se uzdržalo. To je dosad najveća registrovana disidencija u predsjednikovom taboru. Sporazum je prošao sa 265 glasova “za“, naspram 211 “protiv” i 77 uzdrzanih.