„Orban je opasnost i treba mu se suprostaviti“: Vojni stručnjak o „diplomatiji“ Mađarske

Porast populističke, anti-internacionalističke politike u Francuskoj, Nemačkoj i SAD, dodatno je pogoršao ranjivost transatlantskog partnerstva, ističe vojni stručnjak u analizi za CEPA Dag Livermur, zamenik komandanta odreda za specijalne operacije – Zajednička komanda za specijalne operacije u Nacionalnoj gardi vojske Severne Karoline.

Orbanovi sastanci sa ruskim predsednikom Vladimirom Putinom i kineskim liderom Si Đinpingom nagovestili su spremnost Mađarske da uspostavi bliže veze sa silama na koje mnogi zapadni lideri gledaju sa sumnjom, ako ne i sa otvorenim neprijateljstvom.

Njegove akcije u raspravi o sudbini Ukrajine mogu se posmatrati kao direktan izazov kolektivnom stavu koji NATO i EU pokušavaju da zadrže protiv ruske agresije i kineskih upornih globalnih ambicija.

To je podvučeno 16. jula, kada je otkriveno da je pisao drugim liderima EU u kojem je izjavio da Donald Tramp želi hitne pregovore između Rusije i Ukrajine ako pobedi u novembru.

Orban je optužio EU da oponaša „proratnu politiku SAD“ i rekao da to treba okončati.

Njegove motivacije su višestruke.

Ekonomski, Mađarska je imala koristi od investicija i energetskih sporazuma sa Rusijom i Kinom.

Politički, njegov brend neliberalne demokratije nalazi ideološki odjek sa autoritarnim tendencijama Moskve i Pekinga.

Strateški, pozicija Mađarske u NATO-u i EU omogućava mađarskom lideru da iskoristi svoje odnose sa Rusijom i Kinom da poboljša svoj domaći i međunarodni položaj.

Napetost između strateških ciljeva NATO-a i akcija država poput Mađarske predstavlja značajan izazov.

Dok je fokus NATO-a na kolektivnoj odbrani i odvraćanju, posebno protiv ruskog ekspanzionizma i kineskog uticaja, pristup EU je fragmentiraniji, pri čemu članice slede svoje diplomatske i ekonomske interese, ponekad na račun jedinstvenog stava.

Ovo nejedinstvo stvara otvore za protivnike.

Rusija, na primer, dugo pokušava da oslabi NATO iskorišćavanjem unutrašnjih podela.

Orbanovo angažovanje sa Putinom obezbeđuje Rusiji uporište u EU i NATO-u, potencijalno podrivajući koheziju alijanse i procese donošenja odluka.

Kina, s druge strane, može da iskoristi svoju ekonomsku polugu da zabije klin između država članica EU, promovišući bilateralne sporazume koji zaobilaze propise i norme EU.

Uspon antiinternacionalističke politike u ključnim zemljama NATO-a dodaje još jedan sloj složenosti.

U Francuskoj, Nacionalni skup Marin Le Pen dobio je značajnu podršku zalaganjem za nacionalistički, anti-EU stav.

Le Penova retorika često odjekuje Orbanovom, naglašavajući suverenitet i protivljenje onome što ona smatra prekoračenjem Brisela.

Ovo nacionalističko osećanje preti da potkopa kolektivno donošenje odluka u EU i oslabi njenu sposobnost da predstavi jedinstven front u globalnim pitanjima.

Tek nakon drugog kruga nacionalnih izbora 7. jula, Le Penovoj stranci je uskraćena kontrola nad francuskom vladom, što je neočekivani ishod nakon tako snažnog rezultata u prvom krugu.

U Nemačkoj, stranka Alternativa za Nemačku (AfD) je na sličan način iskoristila nacionalistička i antiimigrantska osećanja.

Skepticizam AfD-a prema NATO-u i spoljnoj politici EU umanjio je tradicionalnu ulogu Nemačke kao stabilizacione sile u Evropi.

Uspon ovih stranaka odražava šire nezadovoljstvo širom Evrope, koje protivnici poput Rusije i Kine mogu iskoristiti za podsticanje razdora.

Čak iu SAD, kritike bivšeg predsednika Donalda Trampa na račun NATO-a stvaraju neizvesnost u vezi sa budućom putanjom spoljne politike Vašingtona, što može ohrabriti protivnike da testiraju odlučnost zapadne alijanse.

Tenzije koje ovo izaziva imaju strateške implikacije.

Prvo, to komplikuje sposobnost NATO-a da brzo i odlučno odgovori na pretnje. Konsenzus je ključan za operacije NATO-a, a unutrašnje podele mogu da odlože ili razvodne odgovor alijanse na agresiju.

Drugo, nedostatak jedinstvene spoljne politike EU podriva sposobnost Evrope da deluje kao koherentan globalni igrač.

Pojedinačne države članice koje teže odvojenim ciljevima slabe moć kolektivnog pregovaranja EU, olakšavajući protivnicima da iskoriste bilateralne odnose.

Treće, uspon antiinternacionalističke politike u ključnim zemljama NATO-a narušava ideološku koheziju koja je bila u osnovi transatlantskog saveza u 75 godina od njegovog osnivanja.

Zajedničke vrednosti demokratije, ljudskih prava i vladavine prava su fundamentalne za identitet NATO-a.

Da bi se suprotstavili ovim izazovima, imperativ je da NATO i EU pojačaju svoju posvećenost kolektivnoj odbrani i kohezivnoj spoljnoj politici, obezbeđujući da unutrašnje razlike ne potkopaju njihove strateške ciljeve u svetu koji je sve konkurentniji.

To bi moglo značiti da se zauzme tvrđi stav protiv zalutalih članova čije ponašanje ugrožava velike organizacije Zapada zasnovane na sporazumima.