„Ovo nije viđeno od Vijetnama, Izrael bacio stotine bombi od skoro 1.000 kilograma na Gazu“: Analiza CNN i kompanije Synthetaic

Satelitski snimci iz tih ranih dana rata otkrivaju više od 500 udarnih kratera prečnika preko 12 metara (40 stopa), u skladu sa onima koje su ostavile bombe od skoro 1.000 kilograma.

One su četiri puta teže od najvećih bombi koje su Sjedinjene Države bacile na ISIS u Mosulu, u Iraku, tokom rata protiv tamošnje ekstremističke grupe.

Stručnjaci za oružje i ratovanje krive široku upotrebu teške municije kao što je bomba od 1000 kilograma za veliki broj žrtava. Stanovništvo Gaze je zbijeno mnogo čvršće nego bilo gde drugde na zemlji, tako da upotreba tako teške municije ima dubok efekat.

„Upotreba bombi od 1000 kilograma u oblasti gusto naseljenoj kao što je Gaza znači da će biti potrebne decenije da se zajednice oporave“, rekao je Džon Čepel, advokat i pravni saradnik u CIVIC-u, grupi sa sedištem u Vašingtonu koja je fokusirana na minimiziranje civilne štete u sukobu.

Izrel pod međunarodnim pritiskom zbog neselektivnog bombardovanja

Izrael se našao pod međunarodnim pritiskom zbog razmera razaranja u Gazi, a čak je i čvrsti saveznik američki predsednik Džo Bajden optužio Izrael za „neselektivno bombardovanje“ obalnog pojasa.

Izraelski zvaničnici tvrde da je njegova teška municija neophodna za eliminaciju Hamasa, čiji su borci 7. oktobra ubili više od 1.200 ljudi i uzeli više od 240 talaca. Oni takođe tvrde da Izrael čini sve što može da smanji civilne žrtve.

„Kao odgovor na Hamasove varvarske napade, IDF radi na uništavanju Hamasovih vojnih i administrativnih kapaciteta“, navele su Izraelske odbrambene snage (IDF) u saopštenju u odgovoru na izveštavanje CNN-a.

„U potpunoj suprotnosti sa namernim napadima Hamasa na izraelske muškarce, žene i decu, IDF sledi međunarodno pravo i preduzima izvodljive mere predostrožnosti da ublaži štetu civilima.

Zagovornici izraelske kampanje u Gazi tvrde da teška municija deluje kao razbijač bunkera, pomažući da se uništi Hamasova podzemna infrastruktura.

Ali zapadne vojske obično retko koriste bombe od 1000 kilograma, kažu stručnjaci, zbog njihovog potencijalnog uticaja na gusto naseljena područja poput Gaze.

„Ovo nije viđeno od Vijetnama“

Mark Garlasko, bivši američki obaveštajni analitičar odbrane i bivši istražitelj UN za ratne zločine, rekao je da gustina izraelskog bombardovanja Gaze u prvom mesecu „nije viđena još od Vijetnama“.

Garlasko, sada vojni savetnik u PAX, holandskoj nevladinoj organizaciji koja se zalaže za mir, pregledao je za CNN sve incidente analizirane u ovom izveštaju.

„Morate da se vratite u rat u Vijetnamu da biste napravili poređenje“, rekao je Garlasko. „Čak ni u oba rata u Iraku nikada nije bilo tako gusto.”

Teška municija, uglavnom proizvedena u Sjedinjenim Državama, može izazvati velike žrtve i može imati smrtonosni radijus fragmentacije – područje izloženosti povredama ili smrti oko mete – do 365 metara ili ekvivalentno 58 fudbalskih terena u oblasti.

Stručnjaci za oružje i ratovanje krive široku upotrebu teškog naoružanja, kao što je bomba od 1000 kilograma za veliki broj žrtava. Prema podacima vlasti u Pojasu Gaze koji kontroliše Hamas, od 7. oktobra ubijeno je oko 20.000 ljudi.

Većina poginulih su žene i deca, prema tim podacima.

CNN se udružio sa američkom kompanijom za veštačku inteligenciju Sinthetaic koja je koristila brzu automatsku kategorizaciju slike (RAIC) za otkrivanje kratera, dimnih perja i oštećenih zgrada na satelitskim snimcima iznad pojasa Gaze. Nalazi su ručno pregledani od strane člana Sinthetaic, kao i od strane novinara CNN-a.

Nalazi CNN-a i Sinthetaica „otkrivaju i naglašavaju sam intenzitet bombardovanja u veoma kratkom vremenskom periodu“, kaže Eni Šiel, američka direktorka za zastupanje u CIVIC-u.

Ofanziva visokog intenziteta

Više od dva meseca Izrael je vodio rat visokog intenziteta u Gazi, kombinujući teško vazdušno bombardovanje sa nemilosrdnom artiljerijskom vatrom, kao i kopnenu invaziju koja je počela 27. oktobra.

Operacija je izazvala pustoš koja se proteže na delovima opkoljene enklave, satelitske snimke i video emisije.

„Za dva meseca imali smo otprilike nivo udara u ovoj maloj oblasti u Gazi kao ono što smo videli u Mosulu i Raki zajedno“, rekao je Lari Luis, direktor istraživanja u Centru za pomorske analize (CNA) i bivši Viši savetnik američkog Stejt departmenta za civilnu štetu, koji se odnosi na koalicione operacije predvođene SAD protiv dva uporišta ISIS-a.

„Reč je o neverovatnoj količini udara u smislu perioda“.

„Pustoš koju smo videli u Gazi potpisale su SAD“

SAD su bacile bombu od 1000 kilograma samo jednom tokom svoje borbe protiv ISIS-a – najnovijeg zapadnog rata protiv militantne grupe na Bliskom istoku. Pao je na samoproglašenu prestonicu takozvanog kalifata, Raku u Siriji.

Prošle nedelje su američki obaveštajni izvori rekli za CNN da su 40-45 odsto od 29.000 municije vazduh-zemlja bačenih na Gazu do tada bile takozvane glupe ili nenavođene bombe, municija koja može predstavljati veću pretnju za civile, posebno na gusto naseljenim teritorijama poput Gaze.

Neke od njih su verovatno bombe od 1000 kilograma otkrivene na satelitskim snimcima kratera. Izrael ima veliki arsenal velikih bombi, poznatih kao MK-84. Kada se na MK-84 prikači GPS vođen komplet, bomba postaje poznata kao GBU-31.

Prema rečima dvoje ljudi upoznatih sa ovim pitanjem, SAD su Izraelu obezbedile više od 5.400 MK-84 od 7. oktobra.

„Pustoš koji smo videli za zajednice u Gazi, nažalost, zajedno su potpisale Sjedinjene Države“, rekao je Čepel iz CIVIC-a. „Previše toga je izvršeno bombama koje su napravljene u Sjedinjenim Državama.

U izbegličkom kampu Džabalija u severnoj Gazi, satelitski snimci pokazuju dva velika kratera u skladu sa izraelskim bombardovanjem 31. oktobra, koje su UN ocenile kao „nesrazmeran napad koji bi mogao da dovede do ratnih zločina“. Odneo je više od 100 života, prema podacima organizacije Airwars, i izazvao katastrofalnu štetu u gusto naseljenom području.

Jedan zaposlenik Al Džazire izgubio je 19 članova svoje porodice u bombardovanju, za koje Izrael tvrdi da je gađao komandanta Hamasa Ibrahima Biarija, ubivši ga i uništivši njegovu bazu.

Prema satelitskim snimcima, dva kratera koja su ostala iza napada, a koje su stručnjaci opisali kao „slične zemljotresu“, bila su široka 24 metra (skoro 79 stopa) i široka 13 metara (skoro 43 stope), respektivno.

„Svakako se čini da je tolerancija (Izraela) prema civilnoj šteti u poređenju sa očekivanim operativnim koristima značajno drugačija od onoga što bismo prihvatili kao SAD“, rekao je bivši savetnik Stejt departmenta.

Veliki krater u skladu koji ostavlja bomba od 1000 kilograma uočljiva je i na obalskom autoputu koji prolazi kroz kamp Al Šati’ ili Bič. U naselju severno od kampa, na jednom kvadratnom kilometru pojavljuje se 14 kratera koji ukazuju na bombe od 1000 kilograma.

Zona smrtonosne fragmentacije

Veliki radijus smrtonosne fragmentacije bombe od 1000 kilograma očigledan je u mnogim video snimcima koje je pregledao CNN, gde se vidi da je nekoliko zgrada sravnjeno u jednom udaru.

Izrael je 24. oktobra udario na lokaciju manje od 100 metara od bolnice Vafa. U intervjuu za Al-Džaziru skoro odmah nakon udara, direktor bolnice Fuad Najm rekao je da je napad „prestrašio pacijente i medicinare“. Bolnica je od tada prestala sa radom zbog stalnih udara u blizini i nestanka goriva.

U jednoj oblasti u blizini kampa Bič, sedam škola je bilo u zoni smrtonosne fragmentacije od najmanje pet kratera. Satelitski snimci snimljeni 6. novembra pokazuju velika razaranja u toj oblasti. Na tim satelitskim snimcima su takođe prikazana izraelska oklopna vozila u školama i oko njih.

Šestog dana svoje ofanzive, izraelska avijacija je objavila na platformi X da je bacila 6.000 municije od početka rata, u proseku 1.000 bombi dnevno. Izraelska vojska je 10. decembra saopštila da je napala više od 22.000 ciljeva u Gazi.