Pokret „Otkačimo Makrona“

Ove nedelje jedna druga vijest se provukla u prvi plan usred te aktuelnosti. U ponedeljak 17. septembra, sud u Lionu je oslobodio od optužbe dvoje ekologičarskih aktivista koji su u februaru otkačili portret Emanuela Makrona u zgradi opštine drugog lionskog okruga. Predsjednikovu sliku su skinuli u znak protesta protiv pasivnosti vlade po pitanju globalnog zatopljenja.

Sud je procijenio da je akcija takve vrste „legitimna“ navodeći da je posrijedi „nužda“. Svi mediji su otvorili puno prostora za tu vijest, a sam fenomen „skidanja“ predsjednika (za koji se već znalo širom Francuske, ali u simboličnom opsegu) stekao je širok publicitet na nacionalnom nivou.

Dosad se znalo u jurisprudenciji za „nuždu“ kao pojam za olakšavajuću okolnost u slučajevima osoba u velikim materijalnim teškoćama. „Nužda“ se na primjer ponekad navodi kao oslobađajući argument u suđenjima za krađu hrane.

U slučaju o kom se ovdje radi, sudija je u svojoj argumentaciji prevazišao taj okvir: „Klimatski poremećaj je konstantna činjenica koja ozbiljno pogađa budućnost čovječanstva tako što povlači prirodne kataklizme od kojih se najsiromašnije zemlje ne mogu zaštititi, podstičući nasilne međunarodne sukobe pri čemu je pogođena i budućnost flore i faune, sa promjenama u njihovim životnim uslovima, ne ostavljajući vrstama vrijeme neophodno da se prilagode.“

U svom obrazloženju, sudija podvlači da se ovdje radi „o nesprovođenju u djelo od strane države ciljeva koji se mogu smatrati kao minimalni u domenu od vitalne važnosti“. Sudija, naravno, ne imenuje direktno Emanuela Makrona kao „krivca“ za neizvršenje obaveza koje je Francuska preuzela kao predvodnica ekoloških inicijativa u svijetu. Ali to, pravdajući svoje akcije i u toku samog procesa, čine prestupnici dok objašnjavaju „krađu“ portreta: „Predsjednik se pojavljuje kao šampion brige o zemlji i pokušava da se predstavi kao da radi sve u pravcu zaštite prirodne sredine. To, međutim, nije tačno.“

Iako, po raširenom mišljenju, spomenuta presuda neće uspjeti preći apelacionu instancu, ona je na sva zvona upoznala Francuze sa jednim novim vidom građanske neposlušnosti. Sad svi znaju da je, na raznim stranama, otkačeno za oko šest mjeseci približno 130 predsjednikovih portreta na zvaničnim mjestima.

Došla je u javnost i informacija da su još u junu pred sudom u Strazburu oslobođena krivice trojica drugih „skidača“. Takvu presudu je sud u Alzasu donio jer se tamošnji predsjednik opštine nije usprotivio akciji ekologičara. Ali, istog mjeseca, šest aktivista u regiji u zaleđu Liona je osuđeno na novčane kazne za isti prestup.

Istovremeno su, retroaktivno, svi mediji podsjetili i na to da su aktivisti pokreta „Otkačimo Makrona“ demonstrirali i u blizini Bijarica, uoči samita G7, gdje su skinuli Makronovu sliku u zgradi jedne male opštine u tom kraju. Prilikom demonstracija, „otkačivači“ su predsjednikove portrete nosili okrenute naopačke, što je usvojeno širom zemlje kao znak raspoznavanja.

Sve u svemu, zna se za 57 osoba, da im je bilo ili će im biti suđeno za te „krađe u grupi“, za šta je predviđena maksimalna kazna od pet godina zatvora i globa od 75 000 evra. Zasad se zna da je 12 novih suđenja planirano širom Francuske do septembra 2020.

Proces pariskim aktivistima, koji su „skinuli“ Makrona u opštinskim prostorijama predviđenim za vjenčanja (u tri pariska okruga) je prošao početkom septembra u burnoj atmosferi, sa nekoliko stotina demonstranata izvan sudnice, iako je okupljanje bilo unaprijed zabranjeno. Tužilac je zatražio 1000 evra kazne za svakog od osam prestupnika i jednog videosnimatelja (od kojih 500 evra uslovno). Presuda je najavljena za 16. oktobar.

Žuti prsluk danas u Francuskoj, već deset mjeseci, važi kao glavno obilježje i uniforma građanske neposlušnosti. Iako se u začetku pokret iskazao kao bunt protiv mjera koje je vlada najavila pod ekološkim izgovorom, sada je uočljiva sinergija na koju se na tragu tog pokreta oslanjaju svi oblici javnih protesta ovdje.

Glavna briga žutih prsluka je i dalje, prema popularnoj lozinki, kraj mjeseca, a ne kraj svijeta. A kraj svijeta je jedina opsesija za kradljivce predsjednikovih slika. Premda je teško porediti dva pokreta (zbog neuporedive razlike u razmjerima) oni su se neminovno „našli“ u zajedničkoj simboličkoj dimenziji njihovih akcija.

Ekologičarski aktivisti su tokom svojih akcija obučeni u žuto – i oni – i vidljivo nose oznaku svog pokreta ANV COP21 (što je skraćenica za Nenasilnu Akciju, sa direktnom asocijacijom na Konferenciju Ujedinjenih nacija održanu u Parizu 2015.) Na protestima povodom njihovih skorašnjih suđenja, vidjelo se mnogo žutih prsluka.

Ovdje srpski jezik može još suptilnije podvući tu spregu i zajednički simbolički cilj, kroz dva predloga za prevod francuskog glagola (docrocher) koji stoji u nazivu pokreta kradljivaca predsjednikovih portreta: „Otkačimo Makrona“ ili „Skinimo Makrona“.