Da li ubica počinitelja masakra treba da snosi odgovornost za zločin?

Više državno tužilaštvo utvrdiće čiji je metak ubio tridesetčetvorogodišnjeg Vuka Borilovića.

Ako cetinjski NJ.K. a ne policija, sprečio veliki masakr u prestonici, tužilaštvo bi to moglo da kvalifikuje kao neophodnu odbranu, a on ne može biti krivično odgovoran, smatra advokat Željko Đukanović.

Đukanović je za “Vijesti” objasnio da je neophodna odbrana, kako je već izričito propisana Krivičnim zakonikom Crne Gore (KCMG), sama po sebi osnov koji isključuje postojanje krivičnog djela:

„Odbrana je neophodna da bi izvršilac odbio istovremeni ili neposredan protivpravni napad, za svoje ili tuđe dobro… Međutim, s obzirom na do sada objavljene detalje u medijima, pojavila su se mišljenja da je krajnja mera, koja po mom mišljenju nije osnovana“, rekao je on.

On je objasnio da krajnja mera postoji kao institut u KZCG, ali da to nije krivično delo.

„Postoji samo u slučaju kada je delo učinjeno da bi učinilac sa svoje imovine ili tuđe imovine otklonio neposrednu ili neposrednu opasnost, koja se na drugi način nije mogla otkloniti, uz napomenu da su izvori tzv. ova opasnost mogu biti i prirodne sile, požar, poplave itd.“, rekao je on.

Đukanović pojašnjava da je, nasuprot tome, kada je u pitanju opasnost koju izaziva neko lice, suštinska razlika da li su te radnje preduzete, tj. ima za cilj povredu nečije pravne imovine:

„U kom slučaju bi se mogao primeniti institut nužne odbrane ili je u pitanju izazvana opasnost koja nije preduzeta sa ciljem da se povredi nečija pravna svojina, u kom slučaju bi se radilo o krajnjoj nuždi.

Advokat ističe da je, bez obzira na stručnost ko je ubio izvršioca ovog neviđenog krivičnog dela, njegov kategoričan stav da to lice ni u kom slučaju nije krivično odgovorno, odnosno da nije izvršilo krivično delo.

„To je zato što postojanje krivičnog dela zahteva pretpostavku da je delo nezakonito. Međutim, u ovom strašnom događaju laičkoj javnosti više je nego jasno da nema nezakonitosti u postupanju lica koje je ubilo izvršioca ovog krivičnog dela jer je njegovim postupkom bilo neophodno učiniti sve kako bi se zaštitilo ugroženo dobro – koji je život nevinih ljudi. Sa osećanjem dubokog žaljenja za tragičnim i neskrivenim gubitkom njihovih života, niko ko racionalno i senzibilno sagleda sve elemente ovog tragičnog događaja ne može i ne sme da bude u dilemi da osoba koja je ubila izvršioca ovog strašnog zločina postupao u nužnoj odbrani, što je izričito osnov za isključenje postojanja krivičnog dela, uz napomenu da je neophodna odbrana opšteprihvaćena institucija krivičnog zakonodavstva u svim zemljama“, rekao je on.

VDT utvrđuje ko je ubio Borilovića

Više državno tužilaštvo utvrdiće čiji je metak ubio tridesetčetvorogodišnjeg Vuka Borilovića, koji je stradao nakon što je Cetinjanin prethodno ubio deset komšija, među kojima dvoje djece, a šestoro teško ranio.

Ovo je „Vijestima“ saopštila načelnica VDT Podgorica, viši državni tužilac Lepa Medenica, pojašnjavajući da je povodom tog događaja formiran predmet.

„U cilju potpunog rasvjetljavanja predmetnog događaja, te vršenja vještačenja po nalogu ovog tužilaštva, kao i saslušanja svjedoka – očevidaca ovog događaja, radi pronalaženja dokaza ko je oduzeo život V.B. koji je prethodno odneo živote 10, a povrijedio šest osoba”, rekao je Medenica.

Ovo je juče popodne saopštila Uprava policije, uz obrazloženje da je prilikom razmene vatre jedan njihov službenik takođe ranjen u glavu.

„Do sada sprovedene mere i radnje ukazuju da je jedan od projektila koje su ispalili policijski službenici pogodio V.B. i tom prilikom ga teško ranio. Nakon naizmenične upotrebe vatrenog oružja od strane policijskih službenika i V.B., prema njihovim izjavama i izveštajima, u jednom trenutku više nije bilo upotrebe oružja od strane V.B. To potvrđuje i izjava svedoka koji je telefonom razgovarao sa V.B. oko 15.50 časova, odnosno dvadeset minuta nakon telefonskog razgovora koji je prethodno vodio V.B. Prema iskazu svedoka, u ovom telefonskom razgovoru od 15.50 časova V.B. izjavio da je ubio veliki broj ljudi i da je teško ranjen i da je mislio da neće preživeti“, navodi se u saopštenju.

Oni su kazali da se još utvrđuju okolnosti, da li je smrt nastupila od teškog ranjavanja ili naknadnog ispaljivanja projektila „na još neutvrđen način od strane građanina“.

„Policija u tom smislu ima određene podatke i indicije koje se provjeravaju daljim policijsko-tužilačkim aktivnostima. Policijska uprava će, takođe, u skladu sa svojim postupcima, u okviru potpunog utvrđivanja činjeničnog stanja ovog slučaja, proveriti sve radnje svojih službenika kako bi se ovlastila utvrdila da li su u skladu sa zakonom i standardima“, objavili su.

Iz te institucije nisu odgovorili na pitanja „Vijesti“ o prestoničkoj tragediji, ali su poslali saopštenje za javnost, u kojem su iznijeli svoju verziju događaja.

Oni su kazali da je dežurnu službu Odjeljenja bezbjednosti Cetinje u 15.30 sati obavijestilo više građana da je u naselju Medovina korišteno vatreno oružje.

Načelnik te policijske stanice Dalibor Šaban juče je, gostujući u centralnom dnevnom listu Televizije Vijesti, rekao da je prvo ubistvo izvršeno nekoliko minuta prije toga.

UP je zvanično saopštio da su utvrdili da je Borilović oko 15.30 obavio telefonski razgovor u kojem je saopštio da je u svojoj kući ubio porodicu koja je sa njim živela, odnosno dvoje maloletne dece.

„Ovom razgovoru je prethodio još jedan razgovor o sadržaju i identitetu lica za sada, iz istih razloga koje nećemo komentarisati, ali koji potvrđuju prethodne navode. Na lice mesta odmah su upućeni raspoloživi policajci. Kada su stigli, u blizini naselja Medovina, čuli su pucnje, vrisku i galamu meštana. Istovremeno, videvši ih, osumnjičeni V.B. upotrebio vatreno oružje protiv policijskih službenika koji su zbog ispunjenosti zakonskih uslova uzvratili upotrebom vatrenog oružja u cilju onesposobljavanja napadača. Tada je oko 20 projektila ispaljeno od strane policijskih službenika u pravcu izvršioca teškog krivičnog dela”, tvrdi UP.

Oni su objasnili da je tada njihov kolega ranjen, ali i da dosadašnje mere i radnje ukazuju da je jedan od projektila koje su ispalili policijski službenici pogodio V.B. i tom prilikom ga teško ranio.

Promene u ponašanju poslednjih meseci

U Upravi policije u saopštenju su potvrdili nezvaničnu informaciju – da je Borilović poslednjih meseci imao promene u ponašanju, ali da to ne ukazuje na potencijalno izvršenje ovakvog krivičnog dela.

Rekli su i da je Borilović ovom prilikom imao zakazan specijalistički pregled.

Prema nezvaničnim saznanjima „Vijesti„, pregled psihijatra zakazan je za 18 časova istog dana kada je počinio monstruozni zločin.

Na pitanje koja se psihička oboljenja i stanja mogu dovesti u vezu sa Borilovićevim postupkom, Jelica Živković, specijalista psihijatrije i sudske psihijatrije, kaže da je moguće govoriti o „stanju poremećenog stanja svesti i smanjene sposobnosti upravljanja svojim postupcima”.

„…Usled sumraka svesti, patološkog afekta, akutne intoksikacije lekovima i alkoholom koja može nastati kod teške dekompenzacije patoloških struktura ličnosti, psihičkih oboljenja iz šizofrenog spektra i kod zavisnosti sa aktivnom zloupotrebom psihoaktivnih supstanci, gde postoji je značajno smanjena inteligencija i gubitak kontrole nad svojim postupcima uz poremećenu proveru stvarnosti“, objasnio je Živković.

Upitan o propisima i postupku prinudnog smeštaja pacijenata u psihijatrijske ustanove, Živković je rekao da se prinudna hospitalizacija sprovodi bez saglasnosti pacijenta, odnosno na osnovu mišljenja i indikacija.

Ona je objasnila da je prinudna hospitalizacija sprovedena na predlog psihijatra, koji je pregledom pacijenta utvrdio da postoji veliki rizik i opasnost da bi njegovo ponašanje, zbog poremećenog psihičkog stanja, ozbiljno ugrozilo i narušilo integritet sebi ili drugima, a na terenu bi njegov razum bio značajno smanjen. Takvi pacijenti se, navodi ona, leče u psihijatrijskoj bolnici na osnovu rešenja nadležnog tužilaštva.

„Mjera bezbjednosti obaveznog psihijatrijskog liječenja u zdravstvenoj ustanovi za narkomane i alkoholičare izriče se pacijentima sa psihičkim smetnjama ili smetnjama u ponašanju kod kojih postoji osnovana sumnja ili opasnost da će pacijent, odnosno učinilac krivičnog djela, ponoviti isto ili slično krivično delo. Takođe, postoje situacije da se mera bezbednosti obaveznog lečenja može sprovesti na slobodi, uz aktivno učešće i podršku članova porodice, a sprovodi se u nadležnim centrima za mentalno zdravlje u okviru domova zdravlja“, rekao je Živković.

Specijalista sudske psihijatrije smatra da je u Crnoj Gori, kao i u zemljama Balkana, postojala velika stigmatizacija mentalno oboljelih osoba, njihova izolacija, ignorisanje i osuda od okoline.

Ona je istakla da se vremenom, posebno u proteklih nekoliko godina, povećala samosvest pojedinaca o značaju pomoći ovim ljudima i njihovom prihvatanju od porodice i društva, uz nadu da će se ovaj proces još više unaprediti i unaprediti.

Poštujte žrtve, pomozite institucijama

Policija je apelovala na solidarnost i da se tragični događaj ne zloupotrebljava u javnom životu i na društvenim mrežama, stavljajući ga u pogrešan ili manipulativni kontekst:

„Zato što zlonamerno, netačno i neosnovano iznošenje činjenica u odnosu na pojedince, kao i sled događaja, niti je izraz poštovanja prema oštećenima niti pomaže nadležnim institucijama da sve postupke završe u skladu sa zakonom. Veoma je važno, posebno u kontekstu brojnih neodgovornih komentara, najava, izjava i ponašanja, spriječiti bilo kakve razloge za dalje sukobe među porodicama, a posebno u okviru negativnih običaja koje treba iskorijeniti na teritoriji Crne Gore.

UP je takođe apelovao na medije da iskoriste komunikaciju sa njima i tužilaštvom i da, u skladu sa profesionalnim standardima, pre objavljivanja provere sve navode na ovim adresama.

„Uprava policije će nastaviti da obaveštava javnost o svim detaljima ovog slučaja i izražavamo nadu da će javnost razumeti da svaka informacija koju dostavi Policijska uprava zahteva višestruke provere, za šta je potrebno određeno vreme.