Foto: Pixabay/KatyveldhorstPrvi postpandemijski popisi stanovništva u zemljama regiona pokazali su zabrinjavajuće brojke.
Hrvatska je u jednoj deceniji “izgubila” gotovo 400.000 stanovnika, dok je Severna Makedonija u dve decenije izgubila 185.000 stanovnika, piše Al Jazeera Balkans.
Uvidom u statističke zapise, jasno je da na prostoru bivše Jugoslavije danas živi gotovo 2,7 miliona ljudi manje nego 1991. godine.
S obzirom da će za većinu država regiona rezultati novih popisa stanovništva doći u ovoj i sledećoj godini, ta brojka vrlo verovatno prelazi i tri miliona.
Popis iz 1991. godine, sproveden u vreme kada su počinjali ratovi na prostorima bivše države, ponovljen je u nekim bivšim republikama koje su stekle nezavisnost kako bi se utvrdio službeni rezultat.
Prema popisu iz 1991. godine, ubedljivo najbrojnija jugoslovenska republika bila je Srbija sa gotovo 9,8 miliona stanovnika. U „užoj Srbiji“ (bez Kosova i Vojvodine) živelo je 5.808.906 stanovnika, u Vojvodini 2.031.992, dok je brojka za Kosovo ustvari procena Statističkog zavoda, jer je većina Albanaca sa Kosova bojkotovala popis. Prema toj evidenciji, u Srbiji bez teritorije Kosova je živelo 7,8 miliona stanovnika.
Hrvatska je 1991. imala gotovo 4,8 miliona stanovnika, a Bosna i Hercegovina 4.365.369.
Tadašnja Socijalistička republika Makedonija brojala je nešto više od dva miliona stanovnika, a Slovenija gotovo dva miliona.
Bivša republika sa najmanjim brojem stanovnika bila je Crna Gora – sa 615.000 stanovnika.
Nestajanje stanovništva
Uporedi li se popis iz 1991. sa poslednje dostupnim brojkama za zemlje regiona, vidljivo je da se broj stanovništva značajno promenio.
Gledajući zbirno, samo u Srbiji, Hrvatskoj te Bosni i Hercegovini danas živi 2,3 miliona ljudi manje nego 1991.
Srbija je na poslednjem popisu stanovništva koji je rađen 2011. godine brojala 7.186.862 stanovnika. Popisom nije obuhvaćena teritorija Kosova, a delimično je nepotpun rezultat i zbog bojkota popisa u Preševu, Bujanovcu i Medveđi.
Ako se to uporedi sa brojkom iz 1991. godine (7,8 miliona) jasno je da je Srbija u 20 godina „izgubila“ 650.000 stanovnika. Očekuje se da će popis u oktobru 2022. pokazati da je ta brojka još veća, a mnogi analitičari smatraju da su velike šanse da će Srbija pasti ispod sedam miliona stanovnika.
Hrvatska danas ima 3.888.529 stanovnika, što je gotovo 900.000 manje nego 1991. godine.
Prema prvom posleratnom popisu 2013. godine, Bosna i Hercegovina ima 3,5 miliona stanovnika. To znači da se u periodu od 22 godine, broj stanovnika smanjio za 834.000.
Severna Makedonija je 2022. godine, nakon 19 godina sprovela popis stanoništva. On je otkrio da je u tom periodu izgubila gotovo 190.000 ljudi. Broj stanovnika se nije značajnije menjao od 1991. do 2002. godine (minus 11.000).
Popis u Sloveniji je otkrio da je broj stanovnika u 2011. bio veći nego 1991. godine za gotovo 100.000 stanovnika.
U Crnoj Gori je 2011. živelo 5.000 ljudi više nego 1991. godine.
Ratovi, prirodni priraštaj i odlazak na Zapad
Stravično razdoblje ratova na prostoru bivše Jugoslavije jedan je od ključnih faktora koji je uticao na smanjenje broja stanovnika devedesetih kao i na veliki broj interno raseljenih.
Međunarodni centar za tranzicijsku pravdu procenjuje da je u ratovima na prostoru Jugoslavije ukupno poginulo 140.000 ljudi, a da su četiri miliona postali izbeglice.
Najveću štetu pretrpela je Bosna i Hercegovina. Procenjuje se da je u ovoj državi u ratu život izgubilo oko 100.000 ljudi. Najveće gubitke pretrpeli su Bošnjaci i smatra se da ih je ubijeno oko 64.000, što je tri odsto njihove ukupne populacije u odnosu na popis iz cele Jugoslavije 1991.
Procenjuje se da je rat na području Hrvatske odneo 20.000 života, a na području Kosova 13.500.
Ipak, ratna dešavanja ne mogu objasniti veliko „nestajanje“ stanovništva koje se beleži na poslednjim popisima stanovništva.
Veliki razlog „nestanka“ ljudi može se pronaći u negativnom prirodnom priraštaju koji se beleži širom zapadnog Balkana.
Ipak, možda ključni i najbolniji razlog velikog pada stanovništva jeste ogroman broj ljudi koji odlazi iz država zapadnog Balkana.
Mladi i sve češće čitave porodice, često ne samo zbog finansijskih razloga, odlaze u zemlje zapadne Evrope, sa jednosmernom kartom u džepu, dok zemlje zapadnog Balkana sve više postaju „zemlje starih ljudi“.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
