Savet Evrope traži od Hrvatske da razvija svest o srpskom kao delu svog kulturnog nasleđa

U preporukama za hitnu akciju, sadržanim u izveštaju o Hrvatskoj, Zagreb se takođe poziva da jača upotrebu srpskog jezika i njegovog pisma na nivou lokalnih ogranaka državnih organa, regionalnih i lokalnih vlasti i da proširi ravnopravnu i službenu upotrebu srpskog jezika na dodatne opštine.

U ostalim preporukama hrvatskim vlastima vezano za srpski jezik navodi se i upotreba srpskog (ćiriličnog pisma) u javnim uslugama koje pružaju organi uprave, promovisanje i upotreba ili usvajanje naziva mesta na srpskom (ćiriličnom pismu) i uvođenje emitovanja televizijskog programa na srpskom jeziku na redovnoj osnovi i dovoljno dugog trajanja.

U izveštaju koji je 27. maja objavio Komitet eksperata za Evropsku povelju o regionalnim ili manjinskim jezicima, ocenjuje se da se u Hrvatskoj manjinski jezici široko koriste u obrazovanju, ali su ograničeni u javnoj upravi i radiodifuziji.

Hrvatska je pohvaljena za kontinuiranu zaštitu i promociju jezika nacionalnih manjina i omogućavanje njihove upotrebe u oblastima kao što su obrazovanje, pravosudni organi , administracija, mediji ili kulturni život, ali se naglašava da je potrebno učiniti mnogo više da se proširi njihova upotreba.

Povelja, koja je u Hrvatskoj stupila na snagu 1998. godine, pokriva u različitom stepenu manjinske jezike uključujući češki, mađarski, italijanski, rusinski, srpski, slovački i ukrajinski, kao i bojaški rumunski, nemački, istrorumunski i slovenački.

Svi manjinski jezici, osim istrorumunskog, prisutni su u obrazovanju u skladu s jednim od tri primenjiva modela: obrazovanje na manjinskom jeziku, dvojezično obrazovanje ili učenje manjinskog jezika zajedno sa povezanom istorijom i kulturom, ocenjuje se.

Situacija je međutim različita međun manjinskim jezicima jer kod nekih još nema kontinuiteta između različitih nivoa obrazovanja, navodi se i dodaje da je većinu manjinskih jezika učenje jezika zajedno sa povezanom istorijom i kulturom najrašireniji model i da je važno da se tom predmetu u praksi posveti dovboljan broj časova.

U izveštaju se ocenjuje da su manjinski jezici samo ograničeno prisutni u upravi i da se u praksi, uz neke izuzetke italijanskog jezika, manjinski jezici ne koriste u dovoljnoj meri od strane tela vlasti i u odnosima s njima, kao ni za oznake s nazivima mesta.

U slučaju srpskog jezika, ćirilica se retko koristi u opštinama i gradovima i na službenim natpisima.

Vlasti bi trebalo da osiguraju sprovođenje obaveza ratifikovanih Poveljom u svim područjima gde su govornici manjinskih jezika tradicionalno prisutni u dovoljnom broju u svrhu obaveza koje je Hrvatska preuzela, bez obzira na pragove.

Nadalje, potrebno je preduzeti mere kako bi se olakšala upotreba manjinskih jezika u praksi.

Kada je reč o medijima nedostaju sadržaji na manjinskim jezicima i o manjinskim jezicima u programima javnog servisa. Navodi se takođe da su neki jezici jedva prisutni u elektronskim medijima i da su potrebne mere za razvoj emitovanja na manjinskim jezicima s dovoljnim trajanjem, redovnošću i učestalošću.

Potrebne su odlučne mere za jačanje svesti hrvatske javnosti i tolerancije prema manjinskim jezicima i kulturama koje oni predstavljaju, kao delu kulturne baštine zemlje, zaključuje se.

Sedmi evaluacioni izveštaj Komiteta eksperata Evropske povelje o regionalnim ili manjinskim jezicima zasnovan je na informacijama koje su dali vladini i nevladini izvori, uključujući i one dobijene tokom posete Hrvatskoj u oktobru 2023.

Evropska povelja o regionalnim ili manjinskim jezicima je konvencija Saveta Evrope osmišljena da zaštiti i promoviše tradicionalne regionalne ili manjinske jezike država ugovornica i omogući govornicima ovih jezika da ih koriste u privatnom i javnom životu.

Njegovo sprovođenje nadgleda nezavisni Komitet eksperata. Stupila je na snagu 1. marta 1998. godine i sada je na snazi u 25 država.