Sloboda medija u Crnoj Gori: Korak napred, dva nazad

“Mediji u Crnoj Gori nesumnjivo deluju u izazovnim uslovima, što predstavlja objektivno opterećenje i u tom segmentu je potrebna veća sinergija institucija, crnogorskih i međunarodnih organizacija i medija kako bi se taj ambijent mijenjao na bolje. Međutim, primjetni su i problemi u dijelu profesionalnog izvještavanja i poštovanja medijskih standarda, a za taj dio ključnu odgovornost nose novinari i medijske kuće”, ocenila je izvršna direktorka CGO Daliborka Uljarević tokom predstavljanja izveštaja.

Ona je ukazala i na to da je zakonodavni okvir za rad medija u značajnoj meri dobar, uz napomenu da su potrebne određene intervencije na Zakonu o medijima, posebno u delu valjane evidencije medija, zaštite prava građana u odnosu na komentare sa portala, ali i skidanja sa budžeta samoregulatornih tijela “jer se finansiranjem od strane izvršne vlasti takvih tijela obesmišljava koncept samoregulacije”.

Uljarević je naglasila i da Zakon o RTCG nije osigurao samostalnost i pluralnost Saveta javnog servisa i da bi to moralo biti prioritetno adresirano predstojećim izmenama i dopunama ovog zakonskog teksta.

Podsetila je i na zabrinjavajući bilans napada na novinare i imovinu medija. „U 2021. godini, beležimo 21 napad na novinare. To je odraz izrazito loše klime u društvu, nabijene tenzijama, ali i nekažnjivosti za prethodne napade”, konstatovala je Uljarević i naglasila odgovornost samih medija za nedostatnu praksu samoregulacije.

Glavna autorka izvještaja Vesna Rajković Nenadić osvrnula se na rad Agencije za elektronske medije (AEM). „Formalno nezavisni regulator ne uspijeva da ostvari punu nezavisnost, nepristrasnost i neselektivnost u radu”, ocijenila je ona i podsjetila na različite stavove oko ne/zakonitosti izbora direktora AEM-a, ali i pozicija pojedinih članova Savjeta AEM-a.

Agencija je 2020. izrekla 110 upozorenja, od čega 88 po službenoj dužnosti i 22 po osnovu prigovora, dok je broj upozorenja tokom 2021. godine značajno veći – 149, od čega 127 po službenoj dužnosti i 22 po osnovu prigovora.

Ukazala je i na to da “AEM godinama nije adekvatno reagovala da spriječi emitovanje sadržaja iz regionalnih medijskih kuća u kojima se širio sporan govor, ali ni u slučajevima kada su najprizemnijim uvredama etiketirane ličnosti prepoznate kao oponenti tadašnjoj vlasti”.

Rajković Nenadić je naglasila i da su se tradicionalni mediji u Crnoj Gori i ranijih godina, prije pandemije koronavirusa, suočavali sa problemom finansijske održivosti, a tokom pandemije je taj problem bio naglašen.

“Vlada je u više navrata finansijski pomogla medije, a ti postupci su uglavnom sprovedeni netransparentno i nema zvaničnih sistematizovanih podataka koliko je ta pomoć iznosila tokom prethodne tri godine”, kazala je Rajković Nenadić, predstavljajući dijelove izvještaja koji se odnose na finansijsku podršku medijima iz budžeta.

Ona je ukazala i na rastuži trend „zapaljivog govora“, goora mržnje i uvreda u medijima i na društvenim mrežama.

Javni servis RTCG, samtra Rajković Nenadić, „simulira različitost“ i ukazala je izveštavanje o pojedinim pitanjima, posebno o ruskoj agresiji na Ukrajinu: „RTCG je na dan ustoličenja mitropolita SPC Joanikija na Cetinju, u jeku protesta i velikih tenzija objavila informaciju da ‘su protestanti pucali na policiju’. Ni policija, ni RTCG, međutim, nisu pružili dokaze za takve tvrdnje.”

„RTCG danas nije istinski javni servis. Mi imamo simuliranu različitost, koja možda ima kvantitativni, ali ne i kvalitativni izraz“, poručila je ona.