Signal spolja ili pritisak s terena: Šta znači najava dijaloga između Milatovića i Spajića

S druge strane, glavna i odgovorna urednica nedeljnika “Monitor” Milena Perović poručuje da bi bilo dobro da se odluke od suštinske važnosti za građane ne donose poslije signala spolja ili s terena, nego zbog istinske potrebe da se država pretvori u evropsko društvo, koje će u EU ući zato što tamo pripada, a ne zbog geopolitike.

Milatović je najavio juče da će pozvati Spajića na dijalog zbog evropskih integracija i jačanja “građanskog i evropskog centra”. Iz kabineta Spajića su poziv pozdravili, poručujući da će se premijer prema toj inicijativi odnijeti sa posebnom pažnjom, kada bude formalizovana.

Prema rečima Perović, da premijer i predsjednik države, kojima je većina stanovništva dala poverenje, između ostalog i da bi zemlja ušla u EU, sarađuju po tom pitanju je njihova – obaveza.

„Kod nas je to ‘radosna vijest’, koja je uslijedila nakon perioda rivalstva, tenzija i međusobnih optužbi između ove dvije visoke adrese. I to u trenutku kad njihove političke snage ne dobijaju baš radosne vijesti na lokalnim izborima. Slijede i neki neugodni pregovori“, rekla je Perović „Vijestima“.

Spajićev Pokret Evropa sad (PES) je, u koaliciji sa Demokratama, ostvario loš rezultat na izborima u Budvi u dva navrata, dok u Podgorici vlast ne može da formira bez koalicije Za budućnost Podgorice i Pokreta za Podgoricu kojeg je podržao Milatović. Ni ta koalicija nije na tim izborima ostvarila uspeh koji je očekivala. Stranke okupljene oko koalicije Za budućnost Crne Gore, sa druge strane, postižu na lokalnim izborima stabilne rezultate ili podrška glasača tim partijama raste.

Više visokopozicioniranih crnogorskih političara i državnih funkcionera, saopštilo je “Vijestima” da smatraju da su Milatovićev iznenadni poziv i Spajićevo ekspresno prihvatanje “pružene ruke”, rezultat stava najvažnijih evropskih adresa i šire međunarodne zajednice da u ovom trenutku nije dobro po evropske integracije Crne Gore da su odnosi premijera i predsednika tako loši, a da uticaj snaga okupljenih oko predsednika Skupštine Andrije Mandića jača.

“Jedan od ciljeva je i pacifikacija Mandića, i smanjivanje uticaja koji trenutno ima na Spajića i prilike u zemlji”, rekao je jedan od sagovornika “Vijesti” iz vladajuće koalicije.

Opozicija i dio političkih analitičara tvrde da je Mandić u stvari lider parlamentarne većine, iako premijerova stranka ima najviše poslanika. Šef parlamenta i političari oko njega često potenciraju pitanja koja dele crnogorsku javnost, tvrdeći da se bore za prava Srba, dok reakcija premijera i njegove stranke na to nema, ili su, prema mišljenju nekih analitičara, mlake.

Takođe, više sagovornika “Vijesti” reklo je da su strani ambasadori u razgovorima sa predstavnicima vlasti i opozicije potencirali da vanredni parlamentarni izbori ne bi bilo dobro rešenje, jer zemlji treba stabilna vlada do kraja mandata, odnosno 2027. godine, kako bi se proces evropskih integracija uspešno priveo kraju.

Milatović je juče na mreži X napisao da na talasu pozitivnih signala iz Brisela i svega što je do sada urađeno u procesu evropskih integracija, EU članstvo do 2028. godine predstavlja ambiciozan ali ostvarljiv cilj, a zadatak svih političkih i društvenih aktera je da daju svoj puni doprinos.

’’Ispred nas su mjeseci i godine u kojima ćemo morati da radimo još bolje i još posvećenije, kako bismo zatvorili sva poglavlja u okviru pregovaračkog procesa i ispunili uslove za pristupanje evropskoj porodici država”, napisao je Milatović najavljujući da će poziv Spajiću uputiti kad se vrati iz Brisela.

Milatović ide u ponedjeljak u Tursku, a zatim u Brisel, gde će se sastati sa novim predsjednikom Evropskog saveta Antoniom Koštom, komesarkom za proširenje Martom Kos i visokom predstavnicom EU za spoljne poslove i bezbjednosnu politiku Kajom Kalas. U Crnu Goru se vraća u petak (6. decembra).

Iz premijerovog kabineta Milatoviću su odgovorili da posebno ohrabruje činjenica da njegova najava dijaloga dolazi nakon što je Spajić predstavio platformu “Barometar 26”, koja se odnosi na preuzimanje zajedničke obaveze za završetak pregovora sa EU do kraja 2026.

“U tom kontekstu, od izuzetne je važnosti da svi nosioci javnih funkcija djeluju u okviru svojih ovlašćenja, kako bi ispunjavanjem obaveza propisanih Ustavom dali vjetar u leđa ostvarenju zajedničkog cilja. Stoga, nakon godinu dana uspješnog rada 44. Vlade, raduju i konstruktivni signali od strane predsjednika Crne Gore”, piše u saopštenju.

Milena Perović kaže da je interesantno to što je Milatović poziv najavio kad se vrati iz Brisela i da je objasnio da se na ovaj potez odlučio “na talasu pozitivnih signala iz Brisela”.

“Iz kabineta premijera Spajića uzvratili su kurtoazno da će rado prihvatiti poziv nakon što ga Milatović formalizuje, uz dodatak da nakon godinu dana uspješnog rada 44. Vlade, raduju i konstruktivni signali od predsjednika Crne Gore. Nije baš bilo tako uspješno, a nije ni evropski da se kritika doživljava nekonstruktivnom”, navela je.

Smatra da je pitanje hoće li otopljavanje odnosa Spajića i Milatovića ojačati građansku Crnu Goru, što je jedan od deklarativnih razloga najavljenog razgovora.

“Previše toga je u ovoj zemlji deklarativno, pa i koncept građanske države. Svakako je dobro da se dvije važne političke adrese okupe oko cilja, na koje ovo društvo odavno čeka. Ali ne deklarativno”, poručila je Perović.

Spajić i Milatović bili su ministri (finansija i ekonomskog razvoja) u ekspertskoj Vladi Zdravka Krivokapića formiranoj nakon smjene trodecenijske vladavine Demokratske partije socijalista u avgustu 2020. Njih dvojica su, nakon pada Krivokapićeve Vlade, u junu 2022. godine osnovali Pokret Evropa sad, na osnovama ekonomskog programa Evropa sad kojeg su promovisali kao ministri.

Do političkog razlaza Milatovića i Spajića došlo je u februaru ove godine, iako su mjsecima pre toga imali različita mišljenje o važnim pitanjima, pri svega o načinima izlaska na predsedničke izbore (na kojima je Milatović pobijedio), zatim na parlamentarne, kao i o formiranju Vlade nakon izbora 2023. godine.

Milatović je 24. februara saopštio da podnosi ostavku na sve stranačke funkcije nezadovoljan “načinom rada i vrijednostima” PES-a u kome je bio potpredsjednik. Iz PES-a su odgovorili da je dobro što ih napušta, “kako društvo ne bi trpjelo zbog ličnih nezadovoljstava”, ocenivši da su mu namere bile da opstruira rad Vlade i stranke.

Usledio je period otvorenog neslaganja, Milatović je kritikovao i vratio na ponovno usvajanje više Vladinih zakona. U saopštenjima su Milatović i Spajić razmenjivali packe – predsednik kritikujući rad Vlade, a premijer rad Saveta za odbranu i imenovanje ambasadora. Zatim je Milatović podržao listu Pokret za Podgoricu, na lokalnim izborima u Glavnom gradu 29. septembra, koju čine bivši odbornici PES-a. U toku se pregovori o formiranju vlasti, jer niko nema potrebnu većinu, a mandati Pokreta za Podgoricu su odlučujući.

Milatović je juče na pres konferenciji sa predsednicom Severne Makedonije Gordanom Siljanovskom Davkovom na Cetinju, pojasnio da je poziv uputio kao predsednik države i “čovjek koji je trasirao put zemlje ka onome što se nada da će se desiti – da Crna Gora postane 28. članica EU do 2028. godine”.

Na pitanje novinara šta znači njegov poziv u kontekstu pregovora o vlasti u Podgorici, rekao je da to nisu povezane stvari.

Kazao je da PES danas nema ni predsjednika države, niti gradonačelnika Glavnog grada i došao je u situaciju koja, “ne samo da šteti Pokretu, nego šteti i državi u kontekstu cilja – Crna Gora 28. članica EU”.

“U tom smislu treba posmatrati i moj poziv na dijalog i poziv na odgovornost svim političkim konstituentima na centru, a u prvom planu je i lider nekada najveće političke partije i premijer Spajić”, rekao je Milatović.

Bojović: Podstičemo i prihvatamo dijalog na svim nivoima

Član Predsjedništva Pokreta Evropa sad (PES) Vlade Bojović napisao je na mreži X da je dobro što je i predsjednik prepoznao značaj principa koje je Vlada iznijela kao okvir budućih procesa.

“U tom smislu, podstičemo i prihvatamo dijalog na svim nivoima kao osnovni mehanizam za rješavanje svih pitanja važnih za crnogorsko društvo”, naveo je.

On je dodao da pozitivna ocjena Vladine platforme Barometar 26, od Evropskog ekonomskog i socijalnog odbora, jasan je signal EU.

Vlada je 21. novembra predstavila dokument Barometar 26, koji, kako je saopšteno, afirmiše zajedničku obavezu ključnih parlamentarnih političkih aktera u Crnoj Gori da sarađuju u cilju uspješnog zaključivanja pregovora o pristupanju EU do kraja 2026. godine.

U tom dokumentu se, između ostalog, navodi da se potpisnici obavezuju da će se fokusirati na državno jedinstvo i saradnju u oblasti EU integracija, ostavljajući polarizujuća pitanja, koja bi mogla ugroziti proces pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji, posebnom mehanizmu rješavanja tih pitanja. Takva pitanja uključuju identitetske teme i druga pitanja koja mogu izazvati etničke ili vjerske tenzije, ili destabilizovati nacionalnu bezbjednost Crne Gore.

Neformalni kontakti Milatovića i Evropskog saveza

Najava dijaloga Milatovića i Spajića stigla je u danu kad su verifikovani mandati odbornicima novog saziva podgoričkog parlamenta, nakon čega se očekuje intenziviranje pregovora o formiranju vlasti u glavnom gradu, s obzirom na to da teku rokovi za završetak tog posla.

“Vijesti” saznaju nezvanično da su između Milatoviću bliskog Pokreta za Podgoricu i Evropskog saveza postojali neformalni kontakti, da su predstavnici ta dva politička subjekta razgovarali o tome u kom pravcu bi trebalo da ide glavni grad, ali da nije bilo priče o sastavljanju vlasti.

Prema istim informacijama, između Spajića i Evropskog saveza nije bilo nikakvih kontakata, iako se još proletos spekulisalo da bi jedan od konstituenata tog političkog saveza, Socijaldemokrate (SD), mogao da participira u vlasti na državnom nivou.

Jedan izvor lista iz Evropskog saveza potvrdio je postojanje kontakata s Milatovićem, rekavši da se nije desilo “ništa konkretno”, već da je bilo reči o “okupljanju građanskih snaga”.

Milatović je u saopštenju u kom je najavio da će pozvati Spajića na dijalog, ocenio da “rezultati niza lokalnih izbora pokazuju zabrinjavajuću tendenciju fragmentacije i slabljenja političkih subjekata koji pripadaju građanskom i evropskom centru”.

“U prošlosti sam više puta govorio o značaju okupljanja tih subjekata. Shodno navedenom, smatram da je u narednom periodu neophodno prevazići nesuglasice između snaga koje pripadaju građanskom centru i zajednički krenuti ka ostvarivanju najvažnijeg vanjskopolitičkog cilja – članstvu Crne Gore u EU do 2028. godine…”, poručio je, između ostalog.

Šef DPS-a Danijel Živković saopštio je prekuče da je ta stranka imale kontakte s predstavnicima koalicije “Za bolju Podgoricu”, čiji je Pokret za Podgoricu dio. Naveo je da su razgovarali ne samo o tome kako doći do efikasne gradske uprave i o situaciji u Glavnom gradu, “već i o Crnoj Gori uopšteno”.

Izbori u Podgorici održani su 29. septembra, i na njima je DPS osvojio 19 mandata, koalicija PES-Demokrate 14, savez “Za budućnost Podgorice” 13, lista “Za bolju Podgoricu” šest, Evropski savez tri, a Stranka evropskog progresa i Pokret Preokret po dva mandata.