„Veteran vijetnamskog rata“: Šta se zna o tipu helikoptera koji je pao u Jablaničko jezero?

UH-1H je verzija čuvenog helikoptera Bell UH-1 Iroquois, popularno poznatog kao „Huey“. Ovaj model je prvi put uveden u upotrebu 1959. godine i postao je simbol američkih vojnih operacija, posebno tokom Vijetnamskog rata, piše Klix.

Huey je dizajniran za različite vojne zadatke, uključujući transport trupa, medicinsku evakuaciju (MEDEVAC), logističku podršku, izviđanje i podršku na bojnom polju. Zbog svoje svestranosti i izdržljivosti, Huey je brzo postao jedan od najprepoznatljivijih vojnih helikoptera u historiji.

UH-1H, specifična verzija koja se danas koristi u Oružanim snagama BiH, počela je s proizvodnjom sredinom 1960-ih godina. Poboljšana verzija ranijeg UH-1D modela, UH-1H je opremljena snažnijim motorom Lycoming T53-L-13, koji omogućava veću nosivost i bolje performanse u zahtjevnim uslovima.

Ovaj helikopter ima duži trup u poređenju s originalnim modelom, što omogućava prevoz do 14 vojnika ili šest nosila za ranjenike, zajedno s medicinskim osobljem.

Helikopter UH-1H ima trup dužine 17,4 metara, dok promjer njegovog rotora iznosi 14,6 metara. Visina helikoptera dostiže 4,39 metara, a maksimalna brzina koju može postići je 220 kilometara na sat. Ovaj helikopter može letjeti na visinama do 3.300 metara, s operativnim radijusom od 500 kilometara.

Njegova maksimalna težina pri polijetanju iznosi 4.309 kilograma. Opremljen je motorom Lycoming T53-L-13, koji proizvodi snagu od 1.400 konjskih snaga, što mu omogućava pouzdano obavljanje misija u različitim terenskim i vremenskim uslovima.

Oružane snage Bosne i Hercegovine su helikoptere UH-1H naslijedile od rasformirane Vojske Federacije Bosne i Hercegovine. Ovi helikoptere su Sjedinjene Američke Države donirale tadašnjoj Vojsci FBiH u sklopu programa „Opremi i obuči“ koji je trajao od 1996. do 2003. godine.

Ovaj program su još tokom rata dogovorili tadašnji predsednik RBiH Alija Izetbegović i američki predsednik Bil Klinton.

Helikopteri su korišćeni za razne misije, uključujući transport vojnika, humanitarne operacije, gašenje požara i medicinsku evakuaciju. Njihova svestranost i pouzdanost učinili su ih ključnim resursom u vojnim i civilnim operacijama.

Iako su UH-1H helikopteri dokazano izdržljivi i pouzdani, njihova starost i intenzivna upotreba predstavljaju izazov za održavanje.

Oružane snage BiH, a ranije Vojska FBiH su do poslednjeg pada, imale tri nesreće koje su uključivale ovaj tip helikoptera. Prva se desila 2006. godine kod Pločnog kada je pao prilikom poletanja, druga 2012. godine u Ljubinićima pored Ilijaša kada je helikopter repom udario tlo i potom se prevrnuo.

Treća nesreća se dogodila pre nekoliko godina, 2022. kada se modernizirani tip ovog helikoptera, koji je doniran godinu ranije, prevrnuo u Visokom. Srećom sve nesreće, uključujući i poslednju, su prošle bez smrtnih slučajeva.