Foto: Jelena Diković/Danas“Video sam mnogo ljudi koji nemahu odela na sebi, ali i mnogo odela u kojima nemaše ljudi.” Ovo je samo jedan od brojnih citata čuvenog pesnika, filozofa, teologa, neobične i jedinstvene ličnosti čiji je uticaj vekovima opstao u celom svetu – Rumija.
U Turskoj, gde je proveo veći deo svog života, zovu ga Mevlana što znači “naš gospodar”.
Ono što je značajno za Rumija je to da je u svom životu obuhvatio sve religije, kulture i ljude, a njegovi spisi se smatraju vrhuncem islamske književnosti. Možemo slobodno reći svetske književnosti.
O Rumiju
Ovaj “sufistički” pesnik rođen je kao Dželaludin Muhamed u današnjem Avganistanu 1207. godine.
Zbog najezde Mongola njegov otac Behaudin odlučuje da preseli porodicu. Išli su od mesta do mesta dok se na posletku nisu “zaustavili” u
Konji (Anadolija).
Rumi zapravo znači “od Anadolije”, koja je u to vreme bila poznata kao prestonica Seldžuka.
Zbog svojih dela, misli i filozofskog načina razmišljanja u kojem nije bilo mesta za diskiminaciju i podele, Rumi je bio veoma cenjen.
Istorija kaže da je najdublje promišljanje naučio od prijatelja Šemsa za koja je bio izrazito vezan. Ali kada je Šems otišao iz Konje, Rumi je bio skrhan. Tada je napisao neke od svojih najboljih i najvažnijih pesama.
Rumi je preminuo 17. decembra 1273. u Konji gde je i sahranjen. Odmah pored svog oca.
Verovatno je danas najviše poznat po svojoj šestotomnoj pesmi Masnavi, kamenu temeljcu islamske književnosti u kojoj je sastavljena većina njegovih učenja, kao i po sedam saveta: U velikodušnosti i pomaganju drugima budite kao reka; U saosećanju i milosti budi kao sunce; U prikrivanju tuđih mana budi kao noć; U gnevu i besu budi kao mrtvi; U skromnosti i poniznosti budi kao zemlja; U toleranciji budi kao more; Postojite onakvim kakvi jeste ili budite kako izgledate.
Šer-I Arus
Konja, poslednja rezidencija Rumija, održava ceremonije Šeb-i Arus, svake godine obeležavajući smrt ovog sufijskog mistika.
Ove godine obeleženo je 750 godina od njegove smrti, a priliku da vide čuveni ples derviša, njegovih sledbenika koji su nakon Rumijeve smrti nastavili da šire njegove misli, imali su novinari iz različitih delova sveta, pa tako i novinarka Danasa, a sve zahvaljujući vladi Turske, odnosno Ministarstva za kulturu i turizam.
Rumi je verovao da umreti znači biti oslobođen iz kaveza koji nazivamo telom, te da se nakon msrti pronalazi najveća sreća, koja se razlikuje od one privremene na zemlji.
Pošto je Rumi smatrao da je smrt način da se sjedini sa Bogom u sufističkoj terminologiji, Šeb-i Arus nije nužno nedelja žalosti, već proslave.
Komemoracije u Konji obuhvataju nekoliko aktivnosti koje su postale deo tradicije, a najčešća je predstava Sema, čuveni ritual plesa derviša.
Desetodnevna ceremonija Seb-i Arus svake godine privlači sve više posetilaca.
Manifestacija obuhvata razne događaje, poput simpozijuma, koncerata, izložbi i radionica koje se održavaju u srcu Konje i sve predstavljaju “noć venčanja”, odnosno susret sa Bogom, jer je upravo smrt za Rumija predstavljala sjedinjenje s Bogom.
Igra derviša
Verovatno je svima najzanimljiviji taj neverovatni mistični ples derviša ili kako ih još zovu “vrteći derviši” jer se vrte u krug, zatvorenih očiju i podignutih ruku, a bele haljine koje nose im se otvaraju i zatvaraju.
Izgledaju kao da su u transu, a zapravo je ples za njih izraz ljubavi i prema bogu i prema drugim ljudima.
Ceremonija Sema je mistično putovanje koje čovek ostvari kroz um i ljubav i ide sve do “Savršenog”, odnosno Boga.
Ti okretaji u krug znače da se derviši okreću ka istini, odnosno da se uzdižu kroz ljubav, napuštaju svoj ego, pronalaze istinu i dolaze do „Savršenog.
Posle plesa, derviš se sa ovog duhovnog puta vraća kao čovek koji je dostigao zrelost i duboko savršenstvo, da bi voleo i bio sluga svima bez diskriminacije u religijskom smislu, rasi, klasi i naciji.
Ples je sastavljen iz sedam delova, a taj poslednji je molitva za pokoj duša svih proroka i svih vernika.
Prema legendi, prvi ples, odnosno “semu” je izveo upravo Rumi. Navodno se to desilo ispred jedne zanatlijske radnje u Konji. Rumi je plesao uz zvuke čekića.
Koliko je Rumi ili Mevlana i posle ovoliko vremena i dalje neverovatna ličnost govori podatak da Konju godišnje poseti oko 4 miliona ljudi.
Jedno je sigurno – njegove misli, pesme i ideje nastaviće i dalje da opčinjavaju generacije i generacije ljudi.
Bilo da ste poštovalac Rumijevog dela ili ne, posetite Konju u decembru u vreme festivala, ples derviša vas neće ostaviti ravnodušnim.
Mauzolej
Njegov mauzolej je impresivno zdanje. Nalazi se u centru ovog dvomilionskog grada i prepoznatljiv je po zelenoj kupoli ispod koje se nalazi njegov grob.
U decembru je zaista velika gužva. Ceo trg ispred mauzoleja vrvi od ljudi.
Nas je 17. decembra sačekao kišni dan, ali ni loše vreme nije sprečilo stotine ljudi da posete Rumijev grob. Na ulazu smo dobili kese koje smo stavili preko obuće.
Mnogi muškarci i žene sedeli su oko groba i u tišini odavali čast ovom nesvakidašnjem čoveku koji je svojim stihovima opčinio svet.
Redovi i redovi ljudi polako su koračali pored Rumijevog poslednjeg staništa, fotografisali grobnicu, razmenjivali po koju reč uzbuđenja što su tu i što mogu da odaju počast svom učitelju.
Jedna mlada Turkinja nam je rekla da svake godine dolazi u Konju na dan Rumijeve smrti, čije učenje opisuje kao najuzvišenije od svih, kao, kako nam je objasnila – veru.
Inače, ovo sveto mesto je sagrađeno 1274. godine. Bivša derviška loža, povezana sa sadašnjom zgradom mauzoleja, sada služi kao muzej u kome se, između ostalog, nalaze rukopisi Rumijevih dela.
Malo o Konji
Konja jesta najpoznatija po Rumiju, ali nije samo to.
U ovom gradu možete da obiđete i druge muzeje, da uživate u fenomenalnoj kuhinji, da jeftino pazarite razne stvari od kože na ogromnom bazaru ili u manjim prodavnicama, da ispijate kafe i jedete ratluk i halvu, da se družite sa veoma druželjubivim Turcima i Turkinjama.
Konja se, dakle, nalazi u regionu Centralne Anadolije i najveća je pokrajina u Turskoj po geografskoj površini.
To je jedan od najstarijih stalno naseljenih gradova Turske i bio je poznat kao „Ikonija“ u rimsko doba.
Interesantno je da u Konji izvedeno prvo pripitomljavanje životinja na svetu.
Kao glavni grad Seldžuka od 12. do 13. veka, svrstava se u jedan od velikih kulturnih centara Turske.
Muzeji i Irfan
Panorama muzej je jedan od najvećih panoramskih muzeja u Turskoj.
U ovom muzeju je, između ostalog, kroz slike i druga dela predstavljen čitav Rumijev, odnosno Mevlanin život, od rođenja pa do smrti.
Kompleks je, inače, izgrađen tradicionalnom turskom islamskom umetnošću.
U Karataj muzeju se nalaze keramički radovi, a otvoren je 1955. godine.
Ovaj objekat, odnosno medresu, zapravo je sagradio Emir Dželaledin Karataj (Emir Celaleddin Karatay) 1251. i služila je za podučavanje hadisa i tefsira tokom seldžučkog perioda.
Tu je i sahranjen Dželaledin Karataj.
Centar za istraživanje i kulturu civilizacije Irfan (IRFA) je organizacija koja čuva lepote turske civilizacije.
Ovde možete da vidite kako se prave čuvene turske kape koje nose i derviši, da čujete tradicionalnu islamsku muziku, da vidite kako se prave instrumenti…
Neolitsko nalazište Čatalhojuk
Na nepunih sat vremena vožnje od Konje nalazi se Čatalhojuk, jedno od najranijih naselja neolitske ere.
Ovo mesto, koje je na Uneskovoj listi baštine od 2012. godine, otkriva nam kako su ljudi u to vreme bili snalažljivi, kako su živeli, u koga su verovali.
Na primer, najpre su se klanjali biku, pa životinji koja podseća na današnjeg tigra, a zatim boginji Kibeli, koja je ovekovečena na njihovim crtežima po zidovima i malim statuama. Neobične je građe, sa vrlo izraženim atributima.
U kuće su ulazili merdevinama odozgo, odnosno sa krova kako bi se zaštitili od divljih životinja.
Članove porodice sahranjivali su u kući, jer su verovali da tako nastavljaju da žive.
Veliki broj zidnih slika i drugih artefakata otkrivenih u Čatalhojuku mogu se videti u Muzeju anadolskih civilizacija u Ankari.
Prste da poližeš
Opšte je poznato koliko je ukusna turska hrana. Konja nije izuzetak, naprotiv, posetioce privlači svojom izuzetnom kuhinjom.
Pripremite se da dobijete koje kilo, jer jednostavno hrana je preukusna, ne znate šta ćete pre da probate…
Izdvojila bih Etli ekmek, jelo koje je nalik pizzi, i zasigurno je jedno od najpoznatijih jela turske kuhinje.
Nezamenljiv je na menijima u Konji i obično se služi sa ajranom, koji podseća na jogurt.
Tu je, naravno, i kebab, jelo koje takođe datira još od Seldžuka.
Ta istorijska poslastica priprema se tako što se u toplu, mekanu pitu dodaju meko i sočno meso, pečene paprike i paradajz.
Jedno od najpopularnijih jela u Konji je tirit, jelo koje se pravi od mesa, koje se potom stavi na komade hleba, pa se sve to zajedno isprži.
A tek slatkiši… Baklava i njene varijacije, slatkiši sa kajmakom, koji je kod njih kao slatki preliv, ratluk, halva… Prste da poližeš!
Topla preporuka: Stavite Konju na listu putovanja, nećete se pokajati.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
