Ruski ambasador pozvan u MSP u Budimpešti

Mađarski protest odnosi se, pre svega, na komentar koji je u „Vestima nedelje“ 23. oktobra izneo na Zapadu već sankcionisani voditelj Dmitrij Kiseljov. U emisiji koja je već zaslužila pažnju Zapada zbog komentara Kiseljova, čiji je on autor, rečeno je o mađarskom ustanku sledeće: „S jedne strane, on je bio izazvan željom za promenama u sovjetskom bloku država, kome je pripadala i Mađarska, a pošto je u SSSR-u ‘hruščovskog otopljenja’, a s druge strane, to raspoloženje su iskoristile zapadne obaveštajne službe, koje su već u to vreme odrađivale tehnologiju prevrata u početku mirnog protesta u krvavi haos. Možda je baš tada to u Mađarskoj bila prva ‘obojena revolucija’ u nama savezničkim državama“, komentarisao je Kiseljov.

Kiseljov je na mađarsku reakciju na svoju emisiju odgovorio u svom stilu: „To je autorska emisija, u kojoj sam ja izneo svoje mišljenje u skladu s principom slobode reči. U emisiji smo predstavili sećanja očevidaca i učesnika tih događaja s obe strane, ne zauzimajući poziciju nijedne od njih. Kad bi u Moskvi pozivali mađarskog ambasadora u Ministarstvo spoljnih poslova na svaku rečenicu mađarskih medija o Rusiji, on bi brzo poderao svoje cipele“, rekao je Kiseljov za RIA Novosti.

Na njegov komentar prva je oštro reagovala opoziciona levičarska mađarska politička stranka „Politika može biti drugačija“ (LMP). Što je jasan signal da se u Mađarskoj i sleva i zdesna isto gleda na događaje iz 1956. godine – kao na herojski pokušaj osvajanja slobode – primetili su politički komentatori koje je ovim povodom konsultovao ruski list Komersant.

U Mađarskoj se obeležava 23. oktobar kao dan kada je 1956. godine počela mađarska pobuna protiv komunističke vlasti naklonjene Moskvi. Pobunjenici su proglasili neutralnost Mađarske i njen izlazak iz Varšavskog pakta. Pobuna je trajala od 23. oktobra do 10. novembra kada ju je sovjetska vojska ugušila silom. Tom prilikom je poginulo nekoliko hiljada mađarskih građana i nekoliko stotina sovjetskih vojnika. Mađarski pobunjenici nisu dobili očekivanu pomoć Zapada, ali je Mađarska dobila ‘gulaš-socijalizam“ Janoša Kadara, kao blažu formu komunističke vlasti u Istočnoj Evropi.

Zapažena uloga Jugoslavije

Budimpešta – U događajima u Mađarskoj 1956. godine zapaženu ulogu odigrala je i tadašnja Jugoslavija. Josip Broz Tito se 2. novembra sastao s Nikitom Hruščovim i navodno se saglasio sa sovjetskom vojnom intervencijom u Mađarskoj. Ta je intervencija počela 4. novembra. Imre Nađ, premijer privremene mađarske vlade, potražio je azil u jugoslovenskoj ambasadi u Budimpešti. Posle pregovora predstavnika tadašnje Jugoslavije i sovjetskih predstavnika, Nađ je izašao iz ambasade pošto je navodno obećano da učesnici ustanka neće biti politički gonjeni. Iste večeri je, međutim, uhapšen i osuđen na smrt. Pogubljen je juna 1958. godine.

Pre četiri godine, 56 godina posle događaja u Mađarskoj, u Sarajevu je Vojka Đikić, supruga Osmana Đikića, tadašnjeg političkog sekretara jugoslovenske ambasade u Mađarskoj, predala mađarskoj ambasadi u BiH kofer sa kojim je Imre Nađ stigao u jugoslovensku ambasadu u Budimpešti. Taj se kofer 56 godina nalazio kod bivšeg jugoslovenskog ambasadora Osmana Đikića i njegove supruge. U njemu nije nađeno ništa.