foto EPA/CAN MEREYVodeći brod Crnomorske flote ušao je u službu u vreme Sovjetskog saveza i bio je raspoređen u sukobima od Gruzije do Sirije.
“Moskva”, ratni brod koji je nazvan u čast ruske prestolnice i koji predstavlja ponos Crnomorske flote zemlje, potonuo je nakon požara koji je izbio na brodu.
Plovilo iz sovetskog doba služilo je tokom sukoba u Gruziji, Siriji i Ukrajini te pomoglo u mirnodopskom naučnom istraživanju sa Sjedinjenim Američkim Državama, piše Al Jazeera Balkans.
Reč je o neslavnoj propasti broda koji je u početku nazvan “Slava”.
Šta se dogodilo na krstarici?
Rusko Ministarstvo odbrane saopštilo je da je “Moskva” teško oštećena u požaru i da je potonula u oluji dok su je vraćali u luku.
Ranije je saopšteno da je “detonacija municije” uzrokovala požar zbog kojeg je posada bila primorana na evakuaciju.
Ukrajinski funkcioner tvrdi da su pogodili “Moskvu” krstarećim projektilom Neptun, nakon što su uspešno izbegli brodske radarske sisteme.
Vašington je saopštio da su tvrdnje Ukrajine tačne.
Smatralo se da se brod, na kojem bi obično bilo oko 500 mornara, u trenutku požara nalazio u Crnom moru u blizini ukrajinske luke Odesa.
Koji je značaj potapanja?
“Moskva” je bila naoružana s više protivbrodskih i zemlja-vazduh projektila i bila je jedini brod te klase u Crnom moru.
Druge dve raketne krstarice – “Maršal Ustinov” i “Varjag” – raspoređene su u ruskoj severnoj i pacifičkoj floti.
Institut za proučavanje rata (IOW) saopštio je kako nije mogao potvrditi da je Ukrajina potopila ratni brod, ali da je gubitak “Moskve” – bez obzira na uzrok – “velika moralna pobeda Ukrajine”.
Nasuprot tome, ovaj slučaj će verovatno potkopati ruski moral, navodi Institut.
Međutim, u vojnom smislu gubitak “Moskve” možda i nije toliko značajan.
IOW navodi da je “Moskva” vjerovatno najviše korištena za gađanje meta na kopnu, uključujući logističke centre i aerodrome u Ukrajini.
“Ovi su napadi bili efikasni, ali su izvođeni u ograničenom broju u poređenju sa zračnim napadima i projektilima sa zemlje tokom invazije. Gubitak ‘Moskve’ vjerovatno neće biti imati presudan uticaj”, saopštio je IOW.
Ruski vojni stručnjaci takođe su umanjili vojni značaj potonuća.
“Brod je zaista veoma star. Zapravo, već pet godina postoje planove da ga izbace iz upotrebe”, rekao je ruski vojni analitičar Aleksander Harmčikin za Rojters.
“Ima veću statusnu vrednost nego borbenu i uopšte nije imao nikakve veze s trenutnom operacijom. To neće uticati na dalji tok neprijateljstava.”
Brodovi koje su zvali ‘ubice nosača’
“Moskva” je bila među grupom brodova koje je Sovjetski savez projektovao kasnih 1970-ih kako bi se suprotstavio američkim nosačima aviona i pružio protivvazdušnu odbranu sovjetskim plovilima koja su delovala u udaljenim okeanima.
Ove brodove su zvali “ubice nosača”.
Ratni brod izašao je pod imenom “Slava” iz brodogradilišta u Nikolajevu u Ukrajini – tada u sastavu Sovjetskog saveza – u julu 1979. godine, prema javnom izvoru obaveštajne kompanije Janes.
Isporučen krajem decembra 1982. godine, bio je dug 186 metara i bio je predviđen za posadu od 476 mornara te 62 oficira.
“Slava” je bila perjanica sovjetske flote u Crnom moru i bila je opremljena palubnim topovima, torpedima i minobacačima, kao i nuklearnim oružjem tokom Hladnog rata.
Imala je i helikoptersku palubu.
Zadnja rekonstrukcija je bila tokom 1990-ih, kada se Sovjetski savez raspao, ruska ekonomija bila na dnu, a Ukrajina postala nezavisna, suverena nacija.
Preimenovan u “Moskvu”, predsednik Vladimir Putin, koji je došao na vlast 1999. godine, ugostio je svetske čelnike na brodu, uključujući tadašnjeg italijanskog premijera Silvija Berluskonija tokom posete Sardiniji 2003. godine.
Incident kao kultni događaj za Ukrajinu
Godine 2008, tokom ruskog rata u Gruziji – koja je takođe bila dio Sovjetskog saveza – “Moskva” je bila uključena u operacije u Crnom moru.
Gruzijska vlada je saopštila da je brod takođe učestvovao u napadu na zemlju.
“Moskva” je nakratko učestvovača u blokadi ukrajinske mornarice u martu 2014. godine, u sklopu ruske aneksije Krima.
Sledeće godine pružala je protivvazdušnu odbranu ruskim snagama koje su djelovale u Siriji.
Mornari na “Moskvi” odlikovani su za službu u Siriji i u ratu protiv Gruzije.
Nakon što je Rusija napala Ukrajinu, brod je sudjelovao u napadu na Zmijski otok.
U audiozapisu koji je naširoko kružio internetom, ukrajinski vojnik odgovara: “Ruski ratni brod, j*** se!”
Incident je postao kultni događaj za Ukrajinu, a zemlja je upravo pustila poštanske marke u znak sjećanja na taj susret.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
