Sve veća ponuda stanova „na dan“

Propis o ograničenju rasta stanarina, sudski ukinut za Lil i Pariz, ponovo će se moći primjenjivati prije kraja ove godine. Vlada je najavila amandmane u tom smislu. Mjera ograničenja je usvojena za vrijeme Olanda i odnosi se na „kritične zone“ u velikim gradovima (preko 50.000 stanovnika) u kojima je registrovana neravnoteža između ponude i potražnje stambenog prostora. Udruženja agencija za izdavanje nekretnina i udruženja vlasnika stanova su se izborila, na bazi formalnih argumenata, za suspendovanje te mjere u dva pomenuta grada.

S druge strane, nelegalno izdavanje stanova u Parizu preko platformi tipa Airbnb je, u vidu sudski uknjiženih kazni, donijelo do 15. avgusta ove godine 1.384.000 evra, dok je taj iznos za cijelu prošlu godinu iznosio 1.319.000 evra.

Nije neophodno biti stručnjak da bi se razumjela uzajamna veza između nivoa stanarina i obima stambenog prostora za iznajmljivanje. Pariz je posljednjih godina drastično „skočio“ u prosječnoj visini kirija, što je u znatnoj mjeri posljedica smanjene ponude. A smanjena ponuda se djelomično objašnjava i spektakularnim porastom fenomena iznajmljivanja na kratki period, preko internet platformi čiji je reprezentativni uzorak Airbnb. Samo na tom sajtu, Pariz je ove godine ponudio oko 60.000 stanova. Taj biznis je toliko unosan da i priličan broj vlasnika povremeno odlazi van grada iznajmljujući svoje stanove, uglavnom turistima, za kratkotrajne boravke.

Grad i država nisu mogli ostati ravnodušni prema ovom vidu konkurencije klasičnoj hotelijerskoj aktivnosti. Grad je suočen sa poremećenim tržištem stanova, pogotovo u ovom jesenjem periodu povratka studenata u grad i teškoćama koje oni susreću u namjeri da iznajme stanove za školsku godinu po pristupačnim cijenama. A država ne ubire porez od prihoda, niti boravišnu taksu, jer je riječ uglavnom o „sivoj“ ekonomiji.

Uz saradnju sa platformom Airbnb, grad je od januara 2018. za sezonsko iznajmljivanje stanova ograničio period na 120 dana godišnje. Uz to, pored izvjesnog broja drugih obaveza čiji detalji prevazilaze okvire naše teme, naravno ide i obaveza poštovanja svih pravila u administrativnom i poreskom smislu. Poučen iskustvima drugih gradova suočenih sa sličnim problemom (na primjer Barcelone), Pariz je pojačao i pooštrio mjere kontrole. Otuda gore navedeni milionski iznos kazni. Njihov maksimalni predviđeni pojedinačni iznos je 50.000 evra.

Opisana inflacija sezonskog iznajmljivanja stanova samo je jedan od elemenata stambene krize u francuskom glavnom gradu. Postoji precizna statistika iz koje se vidi da je cijena stambenog prostora, uostalom kao i u drugim atraktivnim gradovima širom svijeta, problem koji inače prati nezaustavljivu mondijalizaciju i popularizovani turizam. Što se tiče Pariza, prosječna cijena kvadratnog metra, u iznajmljivanju, je 2000. godine bila 13,20 evra, da bi 2015. godine dostigla iznos od 22,30 evra. Uz to, kvadratni metar pri kupovini stanova je već dostigao prosječnih 10.000 evra, sa priličnim razlikama zavisno od kvartova.

Promjene u strukturi stanovništva u gradu posljedično prate ovu evoluciju. Zna se da su u Parizu intra-muros („unutar zidina“ kako se popularno i danas, od starog doba, označava sam grad u strogom smislu riječi) do 1975. godine većinu stanovništva sačinjavale kategorije radnika i službenika. Iako su svojim aktivnostima bili direktno vezani za grad, imućniji slojevi su najčešće stanovali u predgrađima, naročito na zapadnoj strani, predgrađima koja i danas nose svoja klasna obilježja. Posljednjih godina procenat radničke i službeničke populacije u gradu je na pao na samo 17,60 odsto stanovništva dok je proporcija kadrova i pripadnika viših intelektualnih profesija dostigla 28,30 odsto.

Ovdje, posebno unutar intelektualnih sfera, možemo spomenuti i takozvane buržuje-boeme, poznatije po odgovarajućem akronimu „bobo“ koji i oni sami koriste sa dozom autopodsmijeha. Ne bi bilo mjesta za ovu digresiju da ova neformalna društvena grupa (iako nije svojstvena samo Parizu) ne karakteriše pariski stil i duh bolje nego većina drugih. „Bobo“ je određen vrijednostima i vizijom društva i svijeta više nego ekonomskim ili demografskim karakteristikama. Kaže se da je ekonomski na desnici a idejno na ljevici. Jako je osjetljiv na stvar ekologije.

Ekologija, ne kao politička partija nego kao vid ponašanja, je vrlo blizu vlasti u Francuskoj, a može se reći i da je neformalno na vlasti na nivou uprave grada Pariza. Ekolozi su potpuno preobrazili režim saobraćaja u gradu. Parkiranje je drastično skupo. U grad ne mogu ući stariji modeli automobila jer nisu u skladu sa normama zagađenja atmosfere. Ovih dana se govori i o sistematskom naplaćivanju samog ulaska automobila u grad. Većina mjera koje je usvojila gradonačelnica Ana Idalgo iz socijalističke partije na inicijativu svojih ekologičarskih i komunističkih pomoćnika je veoma nepopularna tako da je već otvorena žestoka konkurencija za opštinske izbore 2020. godine.