Sve više pravoslavaca u Nemačkoj

„Ja sebe vidim kao građanina Hamburga. Ali, kada je vera u pitanju, sebe nalazim u Srpskoj pravoslavnoj crkvi“, kaže Radoslav Tišma koji u Hamburgu živi već 34 godine. Došao je SFR Jugoslavije. „Njegova“ crkva, Srpska pravoslavna crkva (SPC) u Nemačkoj, nedavno je u Hamburgu svečano otvorila hram posvećen Svetom Arhangelu Mihailu uz srpkog patrijarha Porfirija Perića.

Crkva u Hamburgu je primer sve veće prisutnosti pravoslavne vere u Nemačkoj. Tamošnja parohija je kupila zgradu 2001. Ubrzo nakon toga počelo je renoviranje.

„Od tada nam dolazi sve više ljudi koji su ovde našli svoj duhovni dom“, rekao je 59-godišnji Tišma za DW koji je dugo bio predsednik crkvenog odbora.

Tišma ističe da pored porodica koje su poslednjih godina iz Srbije došle u Hamburg, ima mnogo vernika koji su odavno integrisani u nemačko društvo. To su inženjeri, lekari, poslovni ljudi… Poslednjih godina, hamburška parohija je dobila i mlađe članove koji su prešli iz drugih crkava. Sam Tišma, koji je vazduhoplovni inženjer, već dugo ima nemački pasoš.

Potpuno drugačije od velikih crkava

Jačanje srpske pravoslavne zajednice u Hamburgu nije usamljen slučaj. U senci krize u kojoj se nalaze katolička i evangelistička crkva u Nemačkoj, pravoslavne crkve značajno jačaju.

Katolička crkva je 2023. izgubila više od 591.000 vernika zbog istupanja iz crkve ili smrti. Sada broji oko 20,3 miliona članova. U roku od godinu dana, evangelistička crkva je izgubila oko 560.000 članova i sada broji 18,5 miliona članova. To znači da oko 47,5 odsto Nemaca još uvek pripada jednoj od dve „velike crkve“. Posle ponovnog ujedinjenja Nemačke 1991. to je bilo više od 70 procenata.

Crkveni predstavnici se muče da nađu objašnjenje za odlazak vernika, ali retko se govori da se broj pravoslavnih hrišćana u Nemačkoj godinama značajno povećava. Za razliku od katolika i protestanata, koji svoje članstvo precizno evidentiraju zbog zakonske regulative, za pravoslavne crkve postoje samo procene.

Jedan mali broj pravoslavnih hrišćana je vekovima živeo u Nemačkoj. No, njihov broj se značajno povećao od 1960. doseljavanjem, takozvanih „gastarbajtera“ iz Grčke, Jugoslavije i drugih zemalja.

Prema procenama Pravoslavne episkopske konferencije u Nemačkoj (OBKD) ukupan broj pravoslavnih hrišćana pre desetak godina, bio je najviše 1,5 miliona. Na kraju 2021. procen je bila da ih ima oko tri miliona.

Evangelistička crkva u Nemačkoj (EKD) je saopštila da prema statističkim podacima sada ima oko 3,8 miliona pravoslavnih hrišćana u Nemačkoj.

Emanuel Sfijatkos

Grčki pravoslavni vikarni episkop Emanuel Sfijatkos (47), iz parohije u Berlinu, koji predstavlja OBKD u kontaktima sa nemačkom vladom, čak govori o najmanje „četiri miliona pravoslavnih vernika u Nemačkoj“. Važno mu je da istakne da oni ne pripadaju nekoj od pravoslavnih crkava, već „pravoslavnoj crkvi“ u celini.

Sveštenik Sfijatkos, rodom iz Duizburga, je oličenje uspona pravoslavne crkve „Ja sam predstavnik treće generacije moje porodice u Nemačkoj“, kaže on. Sada često krsti decu iz porodica treće ili četvrte generacije.

„Pravoslavna vera ima neverovatan potencijal u ovoj zemlji. Ne možete da ignorišete ovoliki broj vernika. Ne možete o njima ni da pričate kao o manjini. Mi više nismo manjinska crkva, a zapravo više nismo ni migrantska crkva. Mi smo tu“, kaže Sfiatkos. U Nemačkoj postoji više od 600 pravoslavnih zajednica na različitim jezicima.

750.000 vernika SPC?

Pre nekoliko decenija, Grci i Rusi su činili većinu pravoslavnih hrišćana u Nemačkoj. Danas su, prema OBKD, rumunski pravoslavni hrišćani najveća pojedinačna grupa sa 900.000 članova. Rusi, Grci, Bugari i Srbi imaju po više od 400.000, neki skoro 500.000 članova.

Brojke bi mogle biti i veće: U Severnoj Rajni-Vestfaliji, Srpska pravoslavna crkva podnela je zahtev za priznanje kao javnopravna ustanova. To bi joj donelo prednosti prilikom prikupljanja donacija ili odnosa sa državnim službama. U aplikaciji Srbi govore o najmanje 750.000 članova širom zemlje.

Tenzije sa ruskim pravoslavnim hrišćanima

Otkako je u februaru 2022. počeo ruski agresorski rat protiv Ukrajine, odatle su u Nemačku stigle desetine hiljada hrišćana pravoslavne veroispovesti. Međutim, jedan od vodećih crkvenih velikodostojnika Ukrajinske pravoslavne crkve u Nemačkoj ne želi da procenjuje njihov broj.

Politički kurs Rusije, koji aktivno podržava rusko pravoslavlje i patrijarh u Moskvi, primetan je i u Nemačkoj. Tri ruska pravoslavna episkopa istupila su iz OBDK 2018. godine. Time su reagovali na napore Carigradske patrijaršije da u Ukrajini osnuje nacionalnu crkvu koja je nezavisna od Moskve.

Hrišćani iz Sirije i Iraka

A jedna od crkava koja je značajno porasla od dolaska mnogih izbeglica je Sirijska pravoslavna crkve i Antiohijska patrijaršija. Prema sopstvenoj proceni, u Nemačkoj imaju oko 100.000 članova.

Kristof Haselbah Autor, dopisnik iz inostranstva i komentator međunarodne politike