U Dalmaciji nova velika otkrića o Saloni: „Ovo će biti senzacija poput Pompeje“

„Ova otkrića i njihovo predstavljanje uskoro će postati velika arheološka senzacija poput svjetski poznatih Akvileje i Pompeja i imat će značajan udio u ekonomskom razvoju grada Solina“, rekao je Radoslav Bužančić, načelnik Konzervatorskog odela u Splitu.

Na prezentaciji Salone radiće se kroz generacije i ubuduće, rekao je on, napominjući da će neki novootkriveni nalazi, poput mozaika, biti predstavljeni u Kulturnom centru. „To nije jedan projekat, već više projekata sa istim ciljem, finansiranih iz različitih izvora“, ističe Bužančić i dodaje da je „proces fizičke prezentacije Salona u gradu i van njega vezan za buduća istraživanja i prostorno planske politike grada, koje Ministarstvo kulture i medija kao i uvek podržava do sada“.

Najnovija istraživanja sprovedena južno od Gospinog otoka na levoj obali Jadrija otkrila su delove gradskih bedema koji daju novu sliku Salone i pokazuju da je antički grad bio veći nego što se mislilo. Ovi bedemi, objašnjava Bužančić, protežu se južno od Gradine sve do Ulice Marka Marulića, odakle skreću na zapad do Širine.,

Analizom arheoloških istraživanja utvrđeno je, naglašava, da se Gospa otok, kao i ceo deo grada do Marulićeve ulice, nalazio unutar Salone. U arheološkim istraživanjima na Širini pronađeni su zidovi za koje znamo po nacrtima iz 19. veka, ali i kule koje u to vreme nisu bile ucrtane, kao i ekonomski kompleksi objekata unutar tih zidina.
Nova otkrića bacaju potpuno novo svetlo na drevnu Salonu

Novi nalazi, ne samo bedemi južnog dela grada, već senzacionalni nalazi monumentalnih građevina i infrastrukture, kao i nalazi kamenih skulptura i skulptura pronađenih u ovim istraživanjima, daju potpuno novo svetlo u antičku Salonu, ističe Bužančić.

Među njima posebno izdvaja „carsku građevinu sa mozaicima između pošte i manastira Sestara Sluškinja Malog Isusa, drevni put sa ogromnim kanalom naspram istog manastira, velike terme koje su tek bile delimično istražene na potezu od Tuđmanove ulice do zgrade Gradske uprave, kao i južne kapije grada koje se nalaze ispod kolovoza u ulici Petra Krešimira IV zajedno sa ranije pronađenim plovnim kanalom i mostom severno od Tuđmanove ulice“.

Salona je, objašnjava Bužančić, izuzetno veliki rimski grad sa ilirskim i grčkim korenima. Bila je luka Delmata sve do Avgustovog doba, kada je počela da se razvija kao važno urbano središte Ilirika, podignuti su novi zidovi i monumentalne kapije, forum i hramovi.

Dinastija Flavijeva ostavila je uspomenu na svoju vladavinu u ogromnom amfiteatru izgrađenom zapadno od starog grada, a u vreme Marka Aurelija, sredinom 2. veka nove ere, grad, ograđen bedemima i kulama, dostigao je veličinu ono što je, napominje Bužančić, donedavno smatrano antičkim Salonom.

„Bio je to značajan grad na važnom strateškom položaju, centar Ilirije, koji je zbog toga mnogo puta rušen i obnavljan. Procvat je doživeo u periodu od stvaranja Rimskog carstva do Gotskih ratova, pregrađen je u veliko i značajno kasnoantičko središte, sa sedištem ogromne arhiepiskopije koja je sezala do Save i Dunava na severu, uništena od najezdom Avara i prepustio Hrvatima, koji su centar na ruševinama Salone izgradili svoju srednjovekovnu državu“, objašnjava on.

Salona, ističe Bužančić, ima veliki značaj za hrvatsku istoriju i državnost, kao i obrazovni karakter koji sa sobom nosi poznavanje tako važnog antičkog centra Mediterana. Prema njegovim rečima, to je i ogromno hrišćansko arheološko nalazište sa istorijom koja seže u apostolska vremena.

Salonino istraživanje će se nastaviti

Najnovija otkrića u Saloni delo su veštine i stručnosti hrvatskih konzervatora. Naši konzervatori, kaže Bužančić, nikada nisu zaostajali za italijanskim, a Salona je bila bolje zaštićena od čuvenih Pompeja, koje su pre nekoliko godina doživele veliku devastaciju kada su se urušili čitavi delovi atraktivnih antičkih građevina.

„Ranije su objekti u Saloni bili rušeni da ih neprijateljska vojska ne bi koristila kao utvrđenja, ali je konstrukcija i dalje bila toliko čvrsta da i pored svega toga nije potpuno uništena“, objašnjava Bužančić.

On dodaje da su delovi arhitekture koji su delimično očuvani kao ruševine nekada bili izuzetno osetljivi na zemljotrese. To može da predstavlja veliku opasnost, posebno ako je reč o vitkim stubovima na kojima se nalaze delovi masivne konstrukcije“, upozorava Bužančić.

U Solinu već godinama postoje zaštitna arheološka istraživanja koja, podseća, nužno prethode građevinskim radovima, a finansira ih investitor. Sistematska arheološka istraživanja u Saloni finansiraju se iz državnog budžeta i fondova EU, a neka istraživanja sufinansira i Grad Solin.

Salonino istraživanje će se nastaviti. Tako će se i dalje širiti uvidi u drevnu antičku prošlost sadašnjeg solinskog kraja. Nova otkrića premošćuju skoro dvomilenijumski vremenski jaz između sadašnjeg Solina i nekadašnje Salone, tvrđave Rimskog carstva u Dalmaciji. Uzbudljiva arheološka priča Salone pretvara se u perspektivni magnet za goste, prenosi zagrebački N1.