Umesto radničke nastala klasa lepenista

Nije po srijedi ovdje paradoks koji se najčešće citira za Francuze iz anglosaksonskog viđenja i literature dijetetičara: očevidna potivrječnost između navika u ishrani i zdravstvenog stanja stanovništva. Francuzi jedu masniju hranu i piju vino, a to se, u prosjeku statistike, ne odražava posebno na njihovo zdravlje. Stopa infarkta u Francuskoj je oko četiri puta niža nego u Sjedinjenim Državama.

Ovdje se radi o raskoraku između osjećanja koje Francuzi imaju o društvu u kom žive, koje im objektivno garantuje (u odnosu na sve ostale evropske zemlje) bolju socijalnu zaštitu i bolji ekonomski položaj i njihovog pesimizma po kom su prvi u Evropi.

Žuti prsluci su bili erupcija tog pesimizma. Nije naravno dovoljno reći – da bi se značaj tog fenomena ublažio – kako je on posljedica „francuske bolesti“ čija istorija objašnjava da se posebni slučajevi shvataju kao opšte pravilo.

Ipak, ono što se zove „efekat lupe“, osim za nekoliko prvih nedelja poslije eksplozije bunta, za puno posmatrača sada izgleda sasvim realno. Na primjer, benzin je danas ponovo na cijenama iz novembra 2018. A protesti su već nekoliko mjeseci na nivou samo dva demonstranta po naselju, ako su uzme da cijelu Francusku sačinjavaju gradovi od prosječno 5000 stanovnika.

To je izračunao renomirani francuski demograf Erve Le Bra koji nije u posebnom dosluhu sa Makronom, ali sa kojim je bio član famozne „komisije Atali“ koja je 2008. godine, na inicijativu Nikole Sarkozija kao predsjednika republike, predložila 316 mjera liberalizacije. Te mjere su se tada zvale „odluke“, pod naslovom „Za oslobođenje privrednog rasta Francuske“.

Mladi Emanuel Makron je bio koautor tog referata, čija primjena nije usporena pod Olandom (što je doprinijelo njegovom neuspjehu), pa se među kritičarima makronizma smatra da taj referat i danas inspiriše predsjednikovu ekonomsku politiku. Zadatak te komisije je bio da predloži plan bitke protiv nezaposlenosti, smanjenja siromaštva i javnog duga. Više od deset godina kasnije, ništa se od toga nije bitno popravilo.

Novu crtu preloma u društvu, ne simbolizuje više ono što je bilo linija jasne podjele sa radničkom klasom, kao determinantom na jednoj stani.

Ne samo zato što je odavno napuštena marksistička terminologija, ovdje se više niko, osim trockista, ne poziva na radničku klasu. Ona se, u onom što je ostalo od nje – vrlo malo, jer Francuska više nije industrijska ekonomija, nego je postala pretežno zemlja usluga – utopila magijom političkog diskursa u kategoriju srednje klase, odnosno, još šire, „radnih ljudi“.

Možda je za razumijevanje ipak podesno zadržati riječ „klasa“. Rezultati prošlih izbora za Evropski parlament nam to dozvoljavaju posebno za glasače Marine le Pen. Iako ih manje određuju socioekonomska obilježja, jedino su oni klasa, koju je lako identifikovati, solidno okupljena oko nekoliko tema među kojima su okosnice nacionalizam, briga za suverenitet i prijetnje od „neobuzdane“ imigracije. U programu lepenista ima vrlo malo ekonomije i socijalnih mjera.

Marina le Pen ne samo što je procentualno popravila svoj rezultat iz prvog kruga predsjedničkih izbora, nego je, u uslovima komparativno puno slabije izlaznosti, privukla oko 500.000 novih birača.

Makronistička lista nije dostigla procentualno Makronov rezultat iz prvog kruga predsjedničkih izbora. Već je istraženo da se biračko tijelo koje je sada podržalo listu Renesansa ne podudara u nekoliko važnih segmenata sa biračima koji su izabrali Makrona za predsjednika.

NJegovo osjećanje za „podzemnu matematiku“ mu je pomoglo da nastavi sa demoliranjem temelja koji su dosad određivali političke podjele u francuskom društvu. Nakon što je praktično uspio izbaciti iz igre socijaliste, sada se okrenuo još više udesno. Tradicionalna francuska desnica degolističke inspiracije, Republikanci, se poslije ovih izbora nalazi u situaciji implozije.

LJevicu na opšte iznenađenje sad inkarniraju Zeleni. NJihovih 13 odsto je preko noći pretvorilo Janika Žadoa u najpopularniju političku ličnost u Francuskoj, sa preko 30 odsto podrške.